- Şarkiyat Mecmuası
- Issue: 40
- Şam Valiliğine Giden Yol: ʻAzm-zâde İsmail’in Şam Valiliği Öncesi Kariyeri
Şam Valiliğine Giden Yol: ʻAzm-zâde İsmail’in Şam Valiliği Öncesi Kariyeri
Authors : Yahya KOÇ
Pages : 253-285
Doi:10.26650/jos.1080824
View : 6 | Download : 2
Publication Date : 2022-04-28
Article Type : Research
Abstract :ʻAzm-zâde İsmail’in, Şam valiliğine tayin edilmeden önce Bilâd-ı Şam’ın kuzeyindeki bazı sancakların idaresinde bulunduğu bilinir. Ancak Maʻarratü’nNuʻmân, Hama ve Humus gibi bölge sancaklarına bağlı mukataalarda 1719’da başlayan ve yaklaşık beş yıl süren idari-mali tasarrufunun ayrıntıları ve bölgenin göçer demografisinin kontrolünde aldığı rol hakkında ilgili literatürde pek bir bilgiye rastlanmaz. İsmail’in söz konusu mukataalardaki etkinliği ve sonrasındaki yükselişi, Osmanlı hükümetinin inisiyatifiyle 1690’larda Türkmen ve Kürd göçerlerinin Rakka’ya iskânına girişilmesinin yol açtığı sosyal ve siyasi dalgalanmaları kontrol etmede giderek artan bir role sahip olan Rakka ve Halep valileriyle işbirliği yapmasıyla yakından ilgiliydi. Bu esnada malikâne olarak iltizamını aldığı söz konusu sancaklara bağlı mukataalardan elde ettiği gelir, İsmail’in siyasi gücüne katkıda bulunmuş olmalıdır. İskân süreciyle aynı dönemde, bölgede yüzyıllardır göçerlerin kontrolünde işbirliğine başvurulan Mevâlî Urbânı liderleri, yerleşik ahaliyi ve diğer göçer aşiretleri rahatsız edici saldırılar yapmaya başlamışlardır. Bu gelişmelerin bir sonucu olarak bölgede hükümetin öncelikli beklentisi güvenliğin sağlanması doğrultusunda olmuştur. Askerî kökenli olan babası İbrahim’in almış olduğu Maʻarra’daki yerel mültezimliği devam ettiren İsmail, sonrasında atandığı Hama ve Humus zabitliği esnasında merkezî hükümetin güvenlik politikasının uygulayıcılarından biri olmuş, bu konudaki performansıyla hükümet nezdinde tanınırlığını ve güvenirliğini arttırmayı başarmıştır. Hükümetin, kendisini Trablusşam valiliği ve cerde hizmetinde kısa süreli denemesinden sonra, ailesinin uzun yıllar sürdürecek olduğu Şam valiliğine atanmasında İsmail’in Bilâd-ı Şam’ın kuzeyinde gösterdiği performans etkili olmuştur.Keywords : Yerel Güçler, ʻAzm-zâdeler, İsmail Paşa, Hama, Trablusşam Eyaleti