- Şarkiyat Mecmuası
- Issue: 25
- Şİ’R-İ NEV İLE Şİ’R-İ SEFÎD ARASINDA: ÇAĞDAŞ FARSÇADA ŞİİR, GARİP VE TÜRKÇE ŞİİRDE FARSÇA ETKİSİ MES...
Şİ’R-İ NEV İLE Şİ’R-İ SEFÎD ARASINDA: ÇAĞDAŞ FARSÇADA ŞİİR, GARİP VE TÜRKÇE ŞİİRDE FARSÇA ETKİSİ MESELESİ
Authors : Efe BALIKÇIOĞLU
Pages : 23-63
View : 4 | Download : 2
Publication Date : 2014-09-24
Article Type : Other
Abstract : Nîmâ’nın "Efsâne” şiiriyle başlatılan şicr-i nev (yeni şiir), klasik Farsça şiirdeki vezin ve kafiyenin tahakkümüne karşı çıkmış ve gene şicr-i nev’in ikinci ve üçüncü devrelerinde Ahmed-i Şâmlû’nun başı çektiği şicr-i sefîd (Beyaz şiir) tarzıyla tam anlamıyla serbest, bî-âheng bir şiire yönelmiştir. Şicr-i nev’in çıkış yıllarına bakıldığında Garip’le, şicr-i sefîd’in de İkinci Yeni’yle dönemdaş olduklarını görüyoruz ama tek bir farkla: ilk devre şicr-i nev, Garip’le dönemdaş olduğu halde şiirde yaptığı yenilik bakımından Tevfīk Fikret’in "serbest müstezât”ıyla benzerlik gösterirken, erken dönem şicr-i sefîd şairleri, İkinci Yeni’yle dönemdaş oldukları halde, Farsça şiire yaptıkları etki bakımından ancak Garip’le kıyaslanabilirler. Bunun nedenlerinden biri, her ne kadar Nîmâ ve Şâmlû içerik, vezin ve kafiyeye bazı yenilikler getirmiş olsa da hiçbir zaman Garip’in tabiriyle "eda”, "şairânelik” ve "istiare”den, Şâmlû’nun tabiriyle de âheng’ten şiirlerini arındırmamışlardır. Yani çağdaş Farsçada şiir, şicr-i nev ve şicr-i sefîd’le şiir dilinden konuşma diline yönelmiş olsa da, hiçbir zaman "eda”yı şiirinden atmamıştır. Çağdaş Farsça ve Türkçe şiirdeki değişikliklerin birbirinden bağımsız olduğunu söyleyebiliriz, ama her iki şiirin çıkışında 19. yüzyıldaki toplumsal değişiklikler ve Avrupa kültürüyle olan yakın ilişkiler önemli bir rol oynamaktadır. Bu bağlamda, Divan şiirinin klasik Fars şiiri etkisindeki bir taklitten ibaret olduğu da tartışmalı bir konudur. Bu makale, Türkçe şiirdeki yenilikleri de göz ardı etmeden, şicr-i nev ve şicr-i sefîd’in tam ortasında duran Fereydûn-i Muşîrî’yi merkeze alarak çağdaş Farsçada şiirin gelişimini biçim ve estetik açısından inceleyecektir.Keywords : Çağdaş Farsçada şiir tarihi ve tarihyazımı, vezin-kafiye, âheng/eda, Türkçe şiirde Farsça etkisi, Fereydûn-i Muşîrî.