- Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi
- Vol: 21 Issue: 2
- Farklı yanlılık düzeltme yöntemlerinin istatistiksel ölçeğe indirgenmiş yağış projeksiyonlarına uygu...
Farklı yanlılık düzeltme yöntemlerinin istatistiksel ölçeğe indirgenmiş yağış projeksiyonlarına uygulanması
Authors : Umut Kirdemir, Umut Okkan
Pages : 868-881
Doi:10.25092/baunfbed.654535
View : 8 | Download : 2
Publication Date : 2019-06-28
Article Type : Research
Abstract :İstatistiksel ölçek indirgeme modelleri kaba çözünürlüklü iklim modellerinin yerel ölçeğe indirgenmesinde oldukça etkili araçlar olup, iklim değişikliği çalışmalarında sıklıkla yararlanılmaktadır. Çeşitli hidro-meteorolojik değişkenlerin projeksiyonlarında kullanılan farklı iklim modelleri kendi bünyesinde barındırdıkları yanlılık sebebiyle ölçek indirgeme modellerinin performanslarını etkilemekte ve tahminlere ait hassasiyeti azaltabilmektedir. Bu nedenle, ölçek indirgeme modellerinin yanında yanlılık düzeltme işlemlerine de ihtiyaç duyulmaktadır. Bu çalışmada, Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli’ne (IPCC) ait 5. Değerlendirme Raporu’na göre farklı emisyon senaryoları çerçevesinde hazırlanmış iklim modelleri ve farklı yanlılık düzeltme yöntemleri ile Gediz Havzası’na ait yağış projeksiyonları elde edilmiş ve bunu takiben farklı yanlılık düzeltme yöntemlerinin yağış tahminlerine olan etkileri araştırılmıştır. Bunun için öncelikle, Gediz Havzası yağışlarını temsil eden tahminleyici seçimi yapılmış, daha sonra ilgili yağış tahminleyicileri ile kaba çözünürlüklü iklim modelleri istasyon ölçeğine indirgenmiştir. Çalışmada 2015-2050 gelecek dönemine ait kaba çıktıları bulunan 12 adet farklı küresel iklim modelinden faydalanılmış ve bu iklim modellerinden türetilen projeksiyonlar birleştirilerek daha kuvvetli tahminler elde edilmesi amaçlanmıştır. Çoklu iklim modellerinin birleşiminden sonra tahminlerde var olan yanlılıklar Kantil Haritalama (QM), Eş Oran Kantil Haritalama (ERQM), Trendsizleştirilmiş Kantil Haritalama (DQM) ve Kantil Delta Haritalama (QDM) yöntemleri ile ayrı ayrı düzeltilmiştir. Tüm performans indislerini kapsayan bulgulara göre, QM yönteminin en büyük hata değerlerini veren yaklaşım olduğu görülmüştür. Diğer yandan, QDM yöntemininise rölatif değişimleri diğer yöntemlere göre daha iyi yansıtabildiği sonucuna varılmıştır. Ekstrem süreçleri temsil eden performans indisleri incelendiğinde de, QDM’nin ortalama tabanlı yağış projeksiyonlarının değerlendirilmesinde daha üstün olduğu gözlenmiştir.Keywords : Yanlılık düzeltme, ölçek indirgeme, iklim modelleri, Gediz Havzası