- Psikoloji Çalışmaları
- Cilt: 43 Sayı: 2
- Sosyal Rollerin Otobiyografik Bellek Üzerindeki Etkileri: Arkadaşlık ve Öğrencilik Anılarının İçeriğ...
Sosyal Rollerin Otobiyografik Bellek Üzerindeki Etkileri: Arkadaşlık ve Öğrencilik Anılarının İçeriği, İşlevleri ve Fenomenolojisi
Authors : F. Büşra ERBİL HACIÖMEROĞLU, Aysu MUTLUTÜRK
Pages : 255-287
Doi:10.26650/SP2022-1167944
View : 158 | Download : 96
Publication Date : 2023-08-25
Article Type : Research
Abstract :Otobiyografik bellek, bireylerin şu andaki amaç ve güdülenmeleri tarafından yönlendirilen, benlikle ilişkili bir bellek sistemi olarak ele alınmaktadır. Benliğin bir parçası olan sosyal roller ise bireyin sosyal konumuna bağlı olarak (örn., öğrenci veya arkadaş) belirli bir bağlamda nasıl davranması gerektiğini belirler. Sosyal rollerin farklı amaçlar ve güdülenmelerle ilgili olabileceği ileri sürülmektedir. Bugüne kadar sosyal rollerin otobiyografik bellek üzerindeki etkileri ile ilgili çok az çalışma yapılmıştır ve bu çalışmalar sadece bellek temalarına odaklanmıştır. Ancak sosyal roller bağlamında hatırlanan otobiyografik anıların işlevlerine, fenomenolojik özelliklerine ve kimlikle olan bağlantılarına yönelik bir çalışma yapılmamıştır. Bu çalışmanın amacı, arkadaş ve öğrenci rolleriyle ilişkili otobiyografik anıların içerdikleri hâkim temaları, bellek işlevlerini, fenomenolojik özelliklerini ve kimlikle bağlantılarını incelemektir. Bu amaçla katılımcılardan (n = 106), biri arkadaş rolü diğeri öğrenci rolü ile ilişkili iki anı yazmaları ve her bir anıyı işlevleri, fenomenolojik özellikleri ve anının benliğe merkeziliği bakımından değerlendirmeleri istenmiştir. Bulgular, arkadaş ve öğrenci rolüyle ilişkili anıların temaları, bellek işlevleri ve taşıdıkları duygusal değerlik bakımından birbirinden farklılaştığını ortaya koymuştur. Arkadaş rolüyle ilgili anıların öğrencilik anılarına kıyasla daha yüksek sıklıkta ilişkisel (örn., arkadaşlık, romantik ya da aile ilişkisiyle ilgili) tema barındırdığı, daha olumlu duygularla hatırlandığı, benlik ve sosyal işlevlere daha fazla hizmet ettiği ve bireylerin hayatında daha merkezi olan deneyimleri içerdiği bulunmuştur. Öğrenci rolüyle ilişkili anıların ise daha çok başarı/başarısızlık temasına odaklı olduğu gözlemlenmiştir. Öğrencilik rolünde ilişkisel içerikli anılar olsa da bu anılarda otorite (örn., öğretmen) ile kurulan ilişkiler ağır basmaktadır. Bu bulgular, farklı sosyal rollerin ve bu sosyal rollerle ilgili farklı amaç ve güdülenmelerin (örn., içsel ve dışsal güdülenme) insanların otobiyografik anılarını nasıl hatırladıklarını yönlendirebileceğine işaret etmektedir.Keywords : Arkadaş rolü, benlik, fenomenolojik özellikler, otobiyografik bellek işlevleri, öğrenci rolü, sosyal roller