- Psikoloji Çalışmaları
- Vol: 42 Issue: 3
- BAT-TR: Tükenmişlik Ölçme Aracı’nın (BAT) Türkçeye Uyarlanması
BAT-TR: Tükenmişlik Ölçme Aracı’nın (BAT) Türkçeye Uyarlanması
Authors : Ömer Erdem Koçak, Oğuz Gençay, Wilmar Schaufeli
Pages : 509-549
Doi:10.26650/SP2020-799817
View : 15 | Download : 9
Publication Date : 2022-12-31
Article Type : Research
Abstract :Avrupa ülkeleri arasında Türkiye, çalışanın bilişsel, duygusal ve fizyolojik fonksiyonlarını olumsuz etkileyen iş tükenmişliğinin oldukça yüksek olduğu ülkelerden birisidir. Bu anlamda Türkiye’de tükenmişlik düzeyinin doğru ölçülmesi ve müdahaleler geliştirilmesi büyük önem taşımaktadır. Bugüne kadar tükenmişliğin ölçümünde en çok kullanılan ölçeğin kavramsal, teknik ve uygulama anlamında önemli eksikliklerinin bulunduğunun tespit edilmesi üzerine bu eksiklikleri gideren yeni bir tükenmişlik ölçümü geliştirmek için Tükenmişlik Ölçeği Konsorsiyumu 26 ülkeden katılımcılarla Burnout Assessment Tool (BAT) Ölçeğini geliştirmiştir. Bu çalışmanın amacı BAT’ı Türkçeye uyarlamaktır. Bu amaçla üç çalışma yürütülmüştür. İlk çalışmada 295 katılımcılı bir çalışma ile ölçek tercümesi tamamlanmış ve faktör yapısı belirlenmiş, ikinci çalışmada 399 kişilik bir örneklem ile ölçeğin yapı geçerliği ve güvenirliği sınanmıştır. Üçüncü aşamada ise İş Talepleri-Kaynakları Modeli (İT-K, Demerouti ve ark., 2001) çerçevesinde 2778 katılımcılı bir çalışma ile ölçeğin nomolojik geçerliği test edilmiştir. Yapılan analizlerde BAT’ın Türkçe formunun (BAT-TR) dördü birincil ve ikisi ikincil olmak üzere altı faktörlü yapıya sahip olduğuna dair görgül destek bulunmuştur. Ayrıca, ölçekten elde edilen tükenmişlik puanlarının, İT-K (Demerouti ve ark., 2001) modeline uygun olarak iş talepleri tarafından pozitif olarak ve iş kaynakları tarafından negatif olarak yordandığı görülmüştür. BAT-TR’nin tükenmişliği ölçen Maslach Tükenmişlik Ölçeği (MTÖ) ve Oldenburg Tükenmişlik Ölçeği (OTÖ) ile pozitif, çalışmaya tutkunluk ile negatif ilişkisi olduğu bulunmuştur. Ayrıca, BAT-TR’nin, işle ilgili tutum ve davranışları MTÖ ve OTÖ’nün ötesinde açıklayarak artışlı geçerliğe sahip olduğu görülmüştür. Dolayısıyla, BAT-TR’nin dört kök faktörü ve iki ikincil semptomlu yapısı kullanılarak ölçeğin geçerliği ve güvenirliğine dair güçlü kanıtlar bulunmuştur. Çalışmanın literatüre katkıları ve kısıtlamaları tartışılmış, BAT-TR ölçeğinin Türkiye’deki tükenmişlik araştırmalarında kullanılabilecek bir ölçek olduğu önerilmiştir.Keywords : Tükenmişlik, BAT, Türkçeye uyarlama, BAT-TR