- Psikoloji Çalışmaları
- Vol: 42 Issue: 1
- Ebeveynlik Motivasyonu ile Ahlaki Yargı Arasında Meta-İlişkisel Tehdit Hassasiyetinin Aracı Rolü...
Ebeveynlik Motivasyonu ile Ahlaki Yargı Arasında Meta-İlişkisel Tehdit Hassasiyetinin Aracı Rolü
Authors : Beyza TEPE, Sena CÜRE ACER
Pages : 105-131
Doi:10.26650/SP2021-852548
View : 5 | Download : 2
Publication Date : 2022-04-29
Article Type : Research
Abstract :Ebeveynlik motivasyonu ile ahlaki hassasiyetin ilişkili olduğunu gösteren birçok çalışma mevcuttur. Mevcut çalışmalara göre yüksek ebeveynlik motivasyonu, yüksek ahlaki hassasiyet ile ilişkilidir, bunun arka planında bireylerin değerleri koruyan ve sürdüren bir topluma çocuk getirmeyi istemesi yatmaktadır. Alan yazındaki çalışmaları temel alan bu çalışmanın amacı ise Tepe ve Aydınlı-Karakulak’ın (2019) önerdiği meta-ilişkisel tehdit kavramının (bireylerin ahlaki durumları bireysel düzeyde değil, toplumsal düzeyde düşünmeleri), bir kişilik özelliği olarak bu ilişkide aracı rol oynayıp oynamadığını incelemektir. Özellikle aile üyeleri ya da iç grup üyeleriyle kurulan sosyal ilişkiyi bozan (birlik motivasyonu ihlali, örneğin, annenin çocuğu ile ilgilenmemesi ya da iki kardeş arasındaki ensest ilişki) durumlara yönelik ahlaki yargının ebeveynlik motivasyonu yüksek bireylerde, toplumsal düzeyde yüksek meta-ilişkisel tehdit hassasiyeti ile ilişkili olacağı ve bunun da olumsuz ahlaki yargıyı yordayacağı beklenmektedir. Çalışmanın verileri (N =127), İstanbul’da bir vakıf üniversitesindeki öğrencilerden toplanmıştır. Analiz sonuçlarına göre, birlik motivasyonu ihlaline yönelik ahlaki yargı ve ebeveynlik motivasyonu arasında toplumsal düzeyde meta-ilişkisel tehdit yatkınlığının aracı rolü olduğu tespit edilmiş, fakat bu aracılığın sınırda anlamlılık gösterdiği bulunmuştur. Bu çalışma, meta-ilişkisel tehdit algısı kavramını bireysel bir ölçüm olarak ahlak psikolojisi alan yazınına kazandırmanın yanı sıra, ebeveynlik motivasyonunun ahlaki yargıyı, toplumsal düzeyde meta-ilişkisel tehdit eğilimi vasıtasıyla yordayabileceğini önermektedir. Dolayısıyla ebeveyn olma halinin (olunmasa dahi) toplumsal düzeyde ahlak mekanizmasının sürmesindeki rolünü göstererek ahlak ve ebeveynlik ilişkisine yönelik farklı bir bakış açısı kazandırmaktadır. Kısaca kişilerin yüksek ebeveynlik motivasyonuna sahip olmaları, onların ahlaki ihlallerde toplumsal düzeyde meta-ilişkisel tehdit algılamaları ile ilişkilenmekte ve bu durum da katı ahlaki yargı ile ilişkilenmektedir. Bu çalışmanın bulguları, ilişki düzenleme kuramı, ilişki motivasyonları, sosyal muhafazakarlık ve yaşam tarihi stratejisi üzerinden ele alınmış ve tartışılmıştır.Keywords : Ebeveynlik motivasyonu, ahlaki yargı, meta-ilişkisel tehdit, ilişki düzenleme kuramı