- Psikoloji Çalışmaları
- Vol: 41 Issue: 1
- Prosodic Focus Marking in Turkish:An Electrophysiological Study
Prosodic Focus Marking in Turkish:An Electrophysiological Study
Authors : İpek Pınar UZUN, Özgür AYDIN, Canan KALAYCIOĞLU, İclal ERGENÇ
Pages : 331-364
Doi:10.26650/SP2020-0065
View : 9 | Download : 3
Publication Date : 2021-02-08
Article Type : Research
Abstract :Odaklı birimler genellikle sözdizimsel düzenlilik ve bürün ile belirlenmektedir. Serbest sözdizimine sahip bir dil olan Türkçe odağı işaretlemek için hem sözdizimsel hem de bürünsel bilgiyi kullanmaktadır. Ancak bu dil, eylem-sonu ko-numunda odak işaretlemeye izin vermemektedir. Bu araştırmada bürünsel ve sözdizimsel bilgi kullanılarak Türkçede odağın nörofizyolojik süreçleri incelenmiştir. Günümüz psikodilbilim araştırmaları, bürün ve sözdizim arasında süreç-içi tümce anlamlandırma aşamasında odak aracılığıyla bir etkileşim oluştuğunu varsaymaktadır. Bu çalışma kapsamında anadili Türkçe ve tekdilli Türkçe konuşan, herhangi bir nörolojik, duyma ya da dile özgü bozukluğu bulunmayan 30 ka-tılımcı (19-33 yaş aralığında 16 kadın ve 14 erkek) Elektroensefalografi (EEG) ile ölçüm yapılan deneylerde yer almıştır. Olaya ilişkin potansiyeller (OİP) kullanan bu araştırma, Türkçede bürün ve sözdizim arasındaki geç dönem etkileşimini ortaya koymaktadır. Çalışmanın deneysel deseni bürünsel, sözdizimsel ve bürün-sözdizimsel bozulmalar içermektedir. Katılımcılardan bozuk ve düzgün odaklı tümceleri içeren 300 işitsel uyaranı (100 dolgu uyaranı) dinlemeleri isten-miştir. Uyaranlar her bir deney koşulu için 50 tümceden oluşmaktadır. Tüm kritik sözcükler tümce-sonu konumunda bulunmaktadır. Bürünsel bozulmada kritik sözcüklere eylem-sonu konumunda bozuk odaklama yapılarak, sözdizimsel bozulmada kritik sözcükler durum işaretleme (belirtme durumuna karşı yönelme durumu bozulması) ile bozulmuştur. Bununla birlikte bürün-sözdizim etkileşimine ilişkin bozulmada kritik sözcükler hem bozuk olarak odaklanmış, hem de bozuk durum işaretleme yapılmıştır. Bulgular bürünsel bozulmada beynin arka bölgelerinde sol yarıküreye yanallaşmış geniş yayılımlı bir pozitivite (400-1200 ms) ve sağ ön negativite (RAN) etkisi (300-500 ms) olduğunu göstermektedir. Sözdizimsel bozulma ise çiftyönlü ön negativite (300-500 ms) oluştuğunu ortaya koymaktadır. Bürünsel ve sözdizimsel süreçlerde pozitif 600 (P600) ve Pozitif Kapanma Etkisi’nin (KPE) nöral bütünleşmesinin destekleyici etkisine ulaşıl-mıştır. Bulgular Türkçede tümce-sonu konumunda bürün ve sözdizimi etkileşimine ilişkin günümüz nörobilişsel yakla-şımlarına destek sunmaktadır.Keywords : Odak, bürün, sözdizim, olaya ilişkin potansiyeller, işitsel tümce anlamlandırma