- Osmanlı Bilimi Araştırmaları
- Asuman Baytop Armağanı Vol: 11 Issue: 1-2 Special Issue
- Ormancılık ve ziraat okulları için İlm-i Nebatat: Mıgırdiç Hekimyan, 1880 ve Apraham Allahverdi (Hüd...
Ormancılık ve ziraat okulları için İlm-i Nebatat: Mıgırdiç Hekimyan, 1880 ve Apraham Allahverdi (Hüdaverdi), 1911-1913
Authors : Şeref ETKER
Pages : 305-319
View : 4 | Download : 2
Publication Date : 2010-06-01
Article Type : Research
Abstract :Türkiye’de botanik (nebatat, ilm-i nebatat) dersi önce tıp bilimleri içinde, hekimler tarafından öğretilmeye başlanmıştır. Daha sonra kurulan tarım ve ormancılık okullarının ders programı içinde botanik, temel derslerin başında gelmektedir. Bu okullarda botanik derslerinin kimler tarafından verildiği bilinmekteyse de dersin kapsamı konusundaki bilgilerimiz az sayıdaki ders kitabıyla sınırlıdır. Orman Mektebi’nin müdürü Mıgırdiç Hekimyan (1847-1927) tarafından 1880’de İstanbul’da yayımlanan İlm-i Nebatat (İlm-i Nebatat ve Teşhis-i Ahşab) Tıbbiye’nin dışında okutulan ilk botanik kitabı olmuştur. Özenli bir baskısı olan kitap iki bölümden oluşmaktadır: temel botanik ve ağaç anatomisi. Hekimyan, kitabında yabancı terimler kullanmaktan kaçınmış, bir Osmanlıca-FransızcaTürkçe bitki terimleri sözlüğünü kitabının sonuna eklemiştir. Sırasıyla, Halkalı Ziraat ve Baytar Mektebi (1892) ile Halkalı Ziraat ve Ormancılık Mekteb-i Alisi (1903) ve Orman Mektebi’nde (1910) öğretmenlik yapan Apraham Allahverdi’nin (Hüdaverdi) botanik ders notları ise öğrencileri tarafından derlenmiş ve çoğaltmıştır. Hüdaverdi Bey’in İlm-i Nebatat adını taşıyan ders notlarının ilk baskısı 1911 yılında yapılmıştır. Kriptogam (İlm-i Nebatatdan Zat’ül-ilkah-ı hafiye – Cryptogames) başlığını taşıyan ikinci kitabı ise yine şapirografi ile 1913’te basılmıştır. Allahverdi Bey’in tanıtılan yayınları nadir eserler olup birer kopyaları bilinmektedir.Keywords : Botanik kitapları, ormancılık öğretimi, tarım eğitimi, Halkalı, Türkiye, Mıgırdiç Hekimyan, Hüdaverdi, Apraham Allahverdi