- Osmanlı Bilimi Araştırmaları
- Asuman Baytop Armağanı Vol: 11 Issue: 1-2 Special Issue
- Şehremini Merkez Eczanesi’nin Reçete Kayıt Defteri
Şehremini Merkez Eczanesi’nin Reçete Kayıt Defteri
Authors : Ekrem SEZİK
Pages : 35-48
View : 5 | Download : 2
Publication Date : 2010-06-01
Article Type : Research
Abstract :Şehremini Merkez Eczanesi’nin bütün dolap ve malzemeleri kullanılarak oluşturulan "Eski Türk Eczanesi Müzesi”, Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi’nde Farmakognozi Anabilim Dalı’nın girişinde bulunmaktadır. Eczane, takriben 115 yaşındadır. Şehremini Merkez Eczanesi’nin ilk sahibi, Eczacı Konstantin Sava Mandika’dır. Şehremini Merkez Eczanesi, 20 Ekim1922 tarihinde Ecz. Ahmet Hamdi [Emgen] tarafından satın alınmıştır. Ecz. Hamdi bey, 1973 yılında vefat edince kızı Ecz. İhsan Gezgin, eczanenin idaresini 1973-80 yılları arasında üstlenmiştir. İ. Gezgin, sağlık sebepleri dolayısıyla eczaneyi 1980 yılı sonunda kapatmıştır. Eczane kapandığında takriben 85 yaşındadır. Bu ömrünün yaklaşık 27 yılını Ecz. Konsantin Sava Mandika’nın, 51 yılını Ecz. A. Hamdi Emgen’in, 7 yılını da kızı Ecz. İhsan Gezgin’in idaresinde geçirmiştir. Eczane bütün dolapları, ilâçları, malzemesi ile beraber Prof. Dr. Ekrem Sezik’e hibe edilmiştir. Bu malzeme Ankara’ya taşınmış, H. Ü. Eczacılık Fakültesi Farmakognozi Anabilim Dalı’nın girişinde, 23 Aralık1983 tarihinde, müze olarak açılmıştır. Şehremini Merkez Eczanesi, bir asrı geçmiş ömrünün 27 yılını da müze olarak geçirmiştir. Şehremini Merkez Eczanesi’nde çok sayıda reçete kayıt defteri bulunmaktadır. Reçete Kayıt defterlerinin en eskisi, 1922-24 yıllarına aittir. Bu defterde Ecz. K. Sava Mandika döneminin son, Eczacı Ahmet Hamdi’nin ilk kayıtları görülmektedir. Bu defter halen Prof. Sezik’in özel koleksiyonunda muhafaza edilmektedir. Makalemizde, 88 yıllık bu reçete kayıt defteri incelenmiştir. 1922-24 Reçete Kayıt Defteri, tasdik sayfası ile başlamaktadır. İlk kayıt 26 Haziran 1922 tarihinde yapılmıştır. Toplam 790 sayfa olan defter 18 Ağustos 1924 tarihinde bitmektedir. Tarihler Fransızca olarak verilirken Eylül 1923’densonra, yani Ecz. Hamdi Bey’in idaresine geçince, aylar eski yazı ile damga basılarak kaydedilmiştir. Reçete Kayıt Defteri’nde çoğu majistral olan 8827 reçete kayıtlı bulunmaktadır. Reçeteler, o devirlerde reçete dili olan, Fransızca ile kaydedilmiştir. Paket, kaşe gibi katı; posyon, mikstür gibi sıvı preparatların reçetelere daha çok yazıldığı görülmektedir. Kayıtlar arasında reçetelerde kayıtlı ampuller eczanede imal edilmiş, tabletler ise müstahzardır. Bu defterdeki kayıtların daha çok 1922 ve 23 yıllarına ait olduğu göz önüne alınırsa, Defter, Osmanlı dönemi eczacılığı için önemli bir kaynak olarak değerlendirilmelidir. Daha önce yayınlanmış olan reçete kayıt defterleri, 1924 yılı ile başlamaktadır. Bu durumda, Şehremini Merkez Eczanesi Reçete Kayıt Defteri, hakkında yayın bulunan ve Osmanlı dönemine ait bilinen ilk ve tek reçete kayıt defteri olmaktadır.Keywords : Eczane müzesi, Osmanlı eczanesi, reçete kayıt defteri, Şehremini Merkez Eczanesi, Türk eczanesi