- Milletlerarası Hukuk ve Özel Bülteni
- Vol: 41 Issue: 2
- Extraterritorial Implications of Turkish Legislation
Extraterritorial Implications of Turkish Legislation
Authors : Bilgin TİRYAKİOĞLU
Pages : 931-953
View : 7 | Download : 3
Publication Date : 2021-12-29
Article Type : Research
Abstract :Devletlerin kural koyma yetkisi, ülkesellik, kişisellik, pasif vatandaşlık, evrensel yetki ve ülke güvenliği gibi ilkelere dayanmaktadır. Kural koyma yetkisi devletin ülkesi ile sınırlı olsa da bir kanun veya kuralın uygulama alanı ülke aşıcı bir şekilde belirlenebilir. Bu konudaki yoğun tartışmalara rağmen, bir devletin kendi kanunlarının uygulama alanını kendi ülkesi dışında etkili olacak şekilde belirlemesi milletlerarası hukukun ihlali olarak değerlendirilmemektedir. Uluslararası Daimî Adalet Divanının Bozkurt-Lotus davasında vermiş olduğu karar objektif ülkesellik ve bunun ekonomi hukuku alanındaki yansıması olan etki doktrininin dayanağı olarak kabul edilmektedir. Devletler ülkeleri üzerinde etkisi olan eylem ve işlemlere kendi kanunlarını ve diğer düzenlemelerini ülke aşıcı şekilde uygulayabilir. Objektif ülkesellik ilkesi, dolayısıyla etki kriteri bir devletin kendi kanunlarını ve diğer düzenlemelerini yurt dışında bulunan kişi ve orada gerçekleşen olaylara uygulamasının tek dayanağı değildir. Devletler bazen pasif vatandaşlık ilkesine, bazen ülke güvenliği ilkesine veya diğer ilkelere dayanarak ülkeaşıcı bir şekilde kural koyma yetkisini kullanabilir. Türk hukukunda, kanunların ya da diğer mevzuatın uygulama alanının ülke aşıcı olarak açık bir şekilde belirlendiği durumlara nadiren rastlanmaktadır. Bir düzenlemenin uygulama alanının ülke aşıcı olup olmadığı, kuralın amacı göz önüne alınarak yorum yoluyla tespit edilmektedir. Ülkeaşıcılık rekabet, kişisel verilerin korunması, yolsuzlukla mücadele ve sermaye piyasası gibi pek çok alanda ortaya çıkabilir. Türk hukukunda ülke aşıcı etkileri olan kanun ve diğer düzenlemelerden bazıları bu çalışmada ele alınmıştır.Keywords : Yetkiye ilişkin ilkeler, devletlerin kural koyma yetkisi, ülkeaşıcılık, etki doktrini, Bozkurt-Lotus