- İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası
- Vol: 62 Issue: 2
- OSMANLI DEVLETİ'NDE SANAYİ FİNANSMAN METODU OLARAK FABRİKA İMTİYAZ SİSTEMİ
OSMANLI DEVLETİ'NDE SANAYİ FİNANSMAN METODU OLARAK FABRİKA İMTİYAZ SİSTEMİ
Authors : Fatih DAMLIBAĞ
Pages : 197-222
View : 8 | Download : 2
Publication Date : 2013-09-06
Article Type : Other
Abstract :Sanayi Devrimi sonrası üretim süreçlerinde yaşanan krizler neticesinde, Osmanlı Devleti ekonomide rekabeti canlandırmak için bir şeyleri değiştirmek gerektiğini anlamıştır. Ülke ekonomisi yeni şartlara uyum sağlamak zorundadır. 1840'lardan sonra bu amaç için; uyguladığı politikalarda sadece mali değil, iktisadi faktörleri de dikkate almaya başlamıştır. Üretim süreçlerinde ilerleme sağlayabilmek için devlet, sanayileşme alanında öncülük etmiştir. İyi niyetli ve gayretli bu çabalar sonucunda bazı sınaî yatırımlar gerçekleşmişse de, sanayileşmede uzun süreli bir başarı kazanılamamıştır. Bu başarısızlığın sebepleri ise; kamu ağırlıklı sanayileşmede yaşanan hatalar, 1860'lardan itibaren artan dış borç ve teknoloji geliştirememektir. Bu durumda devrin finansman zorluklarının da etkisiyle, devlet sanayileşmeyi özel sektöre devretmiştir. 1880'lerde ağırlık kazanmaya başlayan fabrika imtiyaz sisteminde, sınaî yatırım yapacak özel sektörü teşvik için Osmanlı Devleti bu girişimcilere bazı ayrıcalıklar tanımıştır. Sınırları kesin olarak belirlenmiş bir bölgede ve belirli bir süre için, bu girişimcilere fabrikasyon üretiminde tekel hakkı tanınmıştır. Bu girişimciler bazı ilave vergi ayrıcalıklarıyla de desteklenmiştir.Keywords : İmtiyazlı fabrika sistemi, sanayi finansmanı, özel sektör, sanayileşmedeki eksiklikler, sanayileşme çabaları