- İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası
- Vol: 79 Issue: 4
- Jeremy Waldron ve Prosedürel Hukuk Devleti Anlayışı
Jeremy Waldron ve Prosedürel Hukuk Devleti Anlayışı
Authors : Gürkan ÇAPAR
Pages : 1285-1321
Doi:10.26650/mecmua.2021.79.4.0006
View : 8 | Download : 4
Publication Date : 2021-12-31
Article Type : Research
Abstract :Hukuk devleti denildiğinde akla ilk gelen isim şüphesiz ki Lon Fuller’dir. Fuller ileri sürdüğü sekiz ilkesi ile hukuk sisteminin kendine özgü bir ahlakı olduğunu iddia ederek doğal hukuka sığınmadan hukuki pozitivizmin bir eleştirisini yapmıştır. Bu yaklaşım genellikle prosedürel doğal hukuk veya prosedürel hukuk devleti olarak isimlendirilmesine rağmen, Jeremy Waldron, Fuller’ın sekiz ilkesi incelendiğinde böyle bir değerlendirmenin yerinde olmayacağını belirtmiştir. Öncelikle, Fuller’ın ilkeleri yasa koyucunun yasama süresince göz önünde bulundurması gereken kriterlerden ziyade bir çıktı olarak hukuk normunun taşıması gereken formel niteliklerle ilgilidir, bu nedenle de bu ilkeleri prosedürel yerine formel olarak isimlendirmek daha yerinde olacaktır. Fuller’ın hukuk devleti anlayışı formel olarak nitelendirilince, Waldron’a kendi prosedürel hukuk devleti kavramını oluşturabilmek için bir alan da ortaya çıkmıştır. Fuller’ın sekiz ilkesi ile özdeşleşen formel-şekli ve doğal hukukçular tarafından savunulan içeriksel-maddi hukuk devleti anlayışlarının ötesine geçerek, Waldron prosedürel bir hukuk devleti anlayışı geliştirir. Bu çalışmada Waldron tarafından kavramlaştırılan bu hukuk devleti anlayışı gerek formel gerekse de maddi hukuk devleti ile olan ilişkisi içerisinde incelenecek ve diğerlerinden ayrılan yönleri ortaya konulacaktır. Ayrıca, Fuller’ın hukuk kurallarını anlayan ve kendi davranışlarına bu kuralları uygulayan, onur sahibi rasyonel özne tasarımı ile Waldron’un argüman ileri süren, hukukun ne olduğunun belirlenmesi sürecine katkıda bulunan aktif öznesi karşılaştırılacaktır. Son olarak, bu çalışmada hukuk devleti kavramı sadece akademik merakın ve teorik bir incelemenin nesnesi olmaktan ziyade; onun içinde bulunduğumuz, tecrübe ettiğimiz ve bir anlamda da öznesi olduğumuz hukuk devleti krizi ile bağlantısı görünür kılınmaya çalışılacaktır. Bunu yaparken ise, formel hukuk devleti anlayışının neden hukuk devletinin krizini görmemiz konusunda yetersiz kaldığı sorgulanacak ve prosedürel anlayışın ne ölçüde bu krizi tespit etmemize yardımcı olacağı incelenecektir.Keywords : Hukuk Devleti, Prosedürel Hukuk Devleti, Jeremy Waldron, Lon Fuller, Hukuk Devletinin Öznesi