- İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası
- Vol: 79 Issue: 4
- Hâkimin Karar Verirken Bilimsel Görüşlerden Yararlanması (TMK m. 1/III)
Hâkimin Karar Verirken Bilimsel Görüşlerden Yararlanması (TMK m. 1/III)
Authors : Fahri Erdem KAŞAK
Pages : 1127-1167
Doi:10.26650/mecmua.2021.79.4.0002
View : 7 | Download : 2
Publication Date : 2021-12-31
Article Type : Research
Abstract :Türk Medenî Kanunu (TMK) m. 1/III hükmü gereğince hâkim, karar verirken bilimsel görüşlerden yararlanır. İsviçre hukukundaki kanunlaştırma çalışmaları incelendiğinde bilimsel görüşlerin, öncelikle hukuk kaynaklarından biri olarak formüle edildiği görülmektedir. Nitekim İsviçre Medenî Kanunu Ön Tasarısı (1900) ile Tasarısı (1904), kanunda veya örf ve âdet hukukunda somut meseleye uygulanabilecek bir hüküm bulunmaması hâlinde hâkimin bilimsel görüşlere göre karar vereceğini düzenlemiştir. Buna rağmen redaksiyon komisyonunda hüküm, ciddi biçimde değiştirilerek bilimsel görüşler, hukuk kaynakları arasından çıkarılmış ve yardımcı araç mertebesine indirilmiştir. Böylece hem İsviçre Medenî Kanunu’nda hem TMK’de bilimsel görüşler, sadece hâkimin karar verirken istifade ettiği yardımcı araçlardan biri olarak düzenlenmiştir. Her ne kadar TMK m. 1 hükmünde sadece bilimsel görüşlerden bahsedilmişse de mehaz düzenlemeden hareketle hükümde kastedilenin teyit edilmiş bilimsel görüşler olduğu kabul edilmektedir. Öte yandan bilimsel görüşün hangi özellikleri haiz olması hâlinde teyit edilmiş sayılacağı kanun koyucu tarafından düzenlenmemiş ve bunun tayini öğretiye bırakılmıştır. Bilimsel görüşün öğretide hâkim olması, bilimsel görüşü savunanların yüksek itibara sahip olması veya bilimsel görüşün köklü olması, tek başına onun teyit edilmiş olduğu anlamına gelmez. Bununla birlikte anılan özellikleri taşıması, bilimsel görüşün teyit edilmiş olduğu hususunda emare teşkil eder. Bilimsel görüşün teyit edilmiş sayılması için maddî açıdan haklı, isabetli gerekçelere sahip, güvenilir, tutarlı ve somut olay bakımından ikna edici olması gerekir. Hâkimin karar verirken o konuyla ilgili bilimsel görüşleri tartışması ve bir bilimsel görüşü neden benimsediğini veya esas almadığını izah etmesi gerekir. Bu husus, mahkeme kararlarının gerekçeli olması zorunluluğuyla desteklenebilir. Ancak hâkimin karar verirken bilimsel görüşleri dikkate almaması, TMK m. 1/III hükmünde açık bir yaptırıma bağlanmamıştır.Keywords : Bilimsel Görüş, Bilimsel Görüşlerin Bağlayıcılığı, Hukukun Yardımcı Kaynağı, Hâkimin Karar Vermesi, Kararın Gerekçesi