Varlık ve Hiçlik Bağlamında Jean-Paul Sartre’ın Estetik Teorisi
Authors : Nermin Urganci
Pages : 59-81
View : 6 | Download : 3
Publication Date : 2020-07-18
Article Type : Research
Abstract :Jean-Paul Sartre (1905-1980) yaşadığımız çevreye, olaylara tarafsız kalma veya sorumsuz davranabilme ihtimalini reddeden ve bu düşüncesini temel yapıtı Varlık ve Hiçlik’te (Fenomenolojik Ontoloji Denemesi) (1943) varlığın anlamını sorgularken, insan varlığının, varolmasındaki süreçte önceden belirlenmiş öz düşüncesini yok sayar. Sartre’a göre, insanın kendi varlığı ve diğer varolanlar arasındaki ilişkiyi anlama çabası, varoluşunu inşa etme süreci, sadece hümanist ateist bir varoluşçu çizgi ile mümkün olacaktır. Bu çalışma öncelikli olarak, varoluş felsefesinin ahlak alanına bakışını inceleyerek varolan tüm değerlerin yeniden oluşturulma talebini ele alır. Daha sonra, Sartre’ın estetik teorisine ilişkin görüşlerini Edebiyat Nedir? (1947) ve Estetik Üzerine Denemeler (1963) yapıtı ile ortaya koymayı amaçlamaktadır. İnsanlığa yön veren, onları harekete geçiren, ontolojik varlığını belirleyen sanat, Sartre’a göre başıboş, tasmasız bir köpek gibi davranamaz. Onun bağlı olma, özgürlük talebinde bulunma ve topluma angaje olma özelliği vardır. Bu çağrı tüm sanat dalları için özgürlüğe yöneliktir. Özgürlüğe ilişkin yapılan bu çağrı sorumluluk bilincinden bağımsız düşünülemez. Sartre’a göre bir özgürlük talebi olarak bu sanatsal eylemden hepimiz sorumluyuz, sanatçı da bu sorumluluğa hizmet edecek olandır. Böylelikle Sartre, Ontoloji Denemesini, Estetik yapıtında somut örnekler vererek, olanak ve uygulanabilirliğini göstermiş olur. Son olarak bu çalışma, işaret edilen iki metin arasındaki bağlantı ile birlikte Fenomenolojik Ontolojik Deneme’ye hizmet edip edemeyeceğini gösterme peşindedir.Keywords : Varlık, hiçlik, estetik, edebiyat, plastik sanatlar, sanatçı, varoluş