- Dilbilim
- Issue: 35
- Yazar Cinsiyetini Sezgisel Düzeyde Ortaya Çıkaran Dilsel Birimler Üzerine Bir Örneklem Çözümlemesi...
Yazar Cinsiyetini Sezgisel Düzeyde Ortaya Çıkaran Dilsel Birimler Üzerine Bir Örneklem Çözümlemesi
Authors : Turgay SEBZECİOĞLU, Fince ÖZER, Elif KARA, Özlem ÖZDEMİR, Senem KUZU
Pages : 35-62
View : 7 | Download : 2
Publication Date : 2020-10-31
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışmanın amacı, yazılı bir metinde açık bir cinsiyet kodlayıcısının bulunmadığı durumlarda kadın ve erkek okuyucuların yazarın cinsiyetine ilişkin algılama stratejilerini belirlemek ve cinsiyet algılamasını ortaya çıkaran dilsel birimleri tespit etmektir. Türkçede erillik-dişillik bağlamında dil kullanıcısına özgü dilbilgisel cinsiyet kodlayıcısı bulunmadığından metinlere olan cinsiyet yansıması açık olarak sözlüksel, sezgisel olarak ise biçemsel (stylistic) düzlemde görülebilir. Dil kullanıcısı tarafından metin oluşturulurken bazı dilbilgisel yapıların cinsiyete özgü seçimlere duyarlı olduğu varsayılmıştır. Buna cinsiyet biçemi denebilir. Cinsiyete özgü seçimlerin Türkçe dil kullanıcıları açısından bilişsel bir ortaklık taşıdığı doğru bir varsayımsa, metin oluşturmada birçok dilbilgisel düzlemde gerçekleşen seçimlerin cinsiyet odaklı olduğu kabul edilebilir. Bunu anlamak üzere üç farklı yaş grubundan erkek ve kadın olarak eşit olarak bölümlenmiş katılımcılara bir erkek ve bir kadın olmak üzere gazete köşe yazarlarının sinema filmi üzerine yazdıkları iki farklı metin okutulmuş ve yazarların cinsiyetinin tahmin edilmesi istenmiş; ardından tahminlerine ait dayanakları metinden yola çıkarak göstermeleri beklenmiştir. Gözlemler, yazarın cinsiyetine ilişkin katılımcı çıkarımlarının dilbilgisel yapılardan çok sözlüksel birimlere dayandığını göstermiştir. Hızlı duygu değişimi, eleştirel dil kullanma gibi özellikler metnin cinsiyetine ilişkin çıkarımlarda katılımcıların belirlediği üst cinsiyet biçemleri olmuştur.Keywords : Türkçe, Cinsiyet değişkeni, Yazılı söylem, Cinsiyet biçemi, Dilbilgisel birimler