Tire ve Kartal Dağı’ndaki Yeni Tespitler
Authors : Ali Özkan
Pages : 151-173
Doi:10.26650/anar.2022.1117141
View : 11 | Download : 9
Publication Date : 2023-02-09
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışma, Küçük Menderes (Kaystros)Vadisi kentlerinden Tire’de ve nispeten daha az bilgi sahibi olduğumuz Tire’nin dağlık bölgelerinde yürütülen yüzey araştırmalarında elde edilen bazı yeni verileri değerlendirmektedir. Doğu-Batı doğrultusunda uzanan vadinin tarım faaliyetleri açısından avantajlı olmasının yanı sıra, Lydia ve Ionia’yı birbirine bağlayan ticari yol ağları üzerinde bulunmaktadır. Bölgede yapılan önceki çalışmalar, Geç Tunç Çağı’ndan itibaren, söz konusu yol ağlarının güvenliğini sağlamak adına stratejik noktalarda kale ve kule yapıları inşa edildiğini göstermiştir. İnşa edilen savunma yapıları, Ephesos ile Sardeis kentlerini birbirine bağlayan ulaşım ağları üzerinde olmasından dolayı, kentleri tehdit eden olası saldırılarda önemli bir misyon üstlenir. Bu çalışmada yüzey araştırmalarında tespit edilen Tire-Küçükkale ve Germencik-Dampınar arasında oldukça stratejik noktada inşa edilen Hellenistik Dönem’e ait bir kale tanıtılmaktadır. Kartal Dağı’nda yer alan bu kale dışında, dağın kuzey ve güney yamaçlarında olmak üzere, Geç Antik-Bizans Dönemi’ne (6. yüzyıl) tarihlenen iki kilise tespit edilmiştir. Yazıtlar ile Ephesos kırsalında yer aldığı belgelenen, Tire-Küçükkale ile Büyükkale’de lokalize edilen Bonitai, Kartal Dağı yakınında yer alan önemli bir kırsal yerleşimdir. Yeni tespit edilen mimari mekânlar, Boniatai kırsal yerleşiminin yakın çevresinin arkeolojik veriler ile değerlendirme imkanı vermiştir. Yerleşim, Hellenistik Dönem’de stratejik konumu ile ön plana çıkar. Roma İmparatorluk Dönemi’nde uygun tarımsal koşullar ve bölgeden geçen yol ağlarının katkısı ile Ephesos’un en önemli kırsal yerleşimlerinden biri olarak sivrilir. Tarımsal üretimden kaynaklı canlılık Geç Antik Dönem’de sürmüştür. İnşa edilen kilise yapıları bunu doğrulamaktadır.Keywords : Küçük Menderes Vadisi, Kartal Dağı, Tire, Kırsal Yerleşimler, Mimari.