Bedir Esirlerine İlişkin Biyografik Verilerin Tespit ve Değerlendirmesi
Authors : Raziye Gül Güzeş
Pages : 209-238
Doi:10.31591/istem.1350234
View : 87 | Download : 63
Publication Date : 2023-12-31
Article Type : Research
Abstract :Bedir Gazvesi’nde Müslümanlar tarafından esir edilenlerin yetmiş, yetmişten fazla, yetmiş dört olduğu kaynaklarda geçmektedir. Yetmiş sayısı, kesretten kinaye olabileceği gibi, esir sayısının yaklaşık bir rakamla ifade edilmesi de söz konusu olabilir. Araştırmamızda, Bedir’de esir edilen müşriklerin tespitinde Vâkıdî, İbn Hişâm ve Belâzürî listeleri temel alınmıştır. Zira diğer kaynaklar da ilk siyer müellifleri olan bu tarihçilerin listelerinden hareket etmiştir. Bu eserlerdeki listelerden esirlerin isimleri tespit edilmiş, sonrasında onlarla ilgili bilgiler aktarılmıştır. Kabilelerine göre tasnif edilen başlıklar altında esirler hakkındaki bilgilere yer verilmiştir. Ardından, esirlerden olduğu hâlde listelerde yer almayan isimler ayrı bir başlık altında eklenmiştir. Yine listelerde bulunmamakla birlikte bazı rivayetlerde esir olduklarına dair işaret bulunan ancak bizim esirler arasında kabul etmediğimiz kimselere de değinilmiş, bu kimselerin neden esirlerden sayılamayacağı görüşü gerekçesiyle belirtilmiştir. Esir isimlerini veren müellifler, esirleri kabilesinin başlığına göre tasnif etmişlerdir. Kabilelerin veriliş sırası, Hz. Ömer’in divanda temel aldığı ve müelliflerin de takip ettiği "kabilenin Hz. Peygamber’e nesep itibarıyla yakınlığı” durumuna göre belirlenmiştir. Halîf ve mevlâlar, hilf ve velâ bağı kurdukları kabilenin içerisinde yer almıştır. Araştırmamızda da esirler hakkında biyografik bilgilerin derlendiği kısımda bu yöntem takip edilmiştir. Yapılan bu araştırmada; Vâkıdî, İbn Hişâm ve Belâzürî’deki esir listeleri bir araya getirilerek -ve listelerde yer almadığı hâlde esirlerden kabul edilmesi gerektiğini düşündüğümüz kişiler de eklenerek- yetmiş bir esire ulaşılmıştır ancak içlerinde isimleri tespit edilemeyen kişiler mevcuttur. Bazılarının ise isimleri bilinmekle birlikte; nisbe, künye, soy bilgileri bulunmamakta veya bu kişiler sadece Bedir esirleri kısmında yer almaktadır, sonraki dönemlerle ilgili, haklarında bilgiye ulaşılamamaktadır. Kureyş’e mensup -Bedir Savaşı’na katılmayan Benî Adî ve Benî Zühre hariç- kabile kollarının hepsinden esirler olduğu görülmektedir. Esirler arasında, toplumun farklı sosyal konumlarından kimseler vardır. Eşrâf ve hürlerin yanında; halîf, mevlâ ve kölelerden savaşa katılıp esir alınanlar olmuştur.Keywords : İslam Tarihi, Siyer, Bedir Savaşı, Esir, Fidye