OSMANLI DEVLETİ ÖNCESİNDE VEZİRLİK
Authors : Veli Vehbi Bardakçi
Pages : 301-315
Doi:10.31591/istem.459064
View : 5 | Download : 2
Publication Date : 2018-12-28
Article Type : Research
Abstract :Özet: Vezirlik, devlet teşkilâtında hükümdarlıktan sonra yer alan ikinci önemli icra makamıdır. Buna göre vezir hükümdarın bütün işlerini yüklenen, birçok yetkiyi elinde bulunduran kişidir. Hz. Peygamber (sas) devrinden itibaren Abbâsîler dönemine kadar istişare geleneği olmakla beraber, vezir unvanlı görevliler devlet teşkilâtında yer almamıştır. Emevîler döneminde halifenin sırdaşı olarak bu görevi kâtipler yerine getirmiştir. Abbâsîler, ilk devirlerinde Bizanslılardan ve Sâsânîlerden etkilenerek vezirlik makamını ihdas etmişlerdir. Vezirlik makamı, Hârûn Reşîd’in Yahya bin Hâlid’i geniş yetkilerle vezir tayin etmesiyle en güçlü dönemine ulaşmıştır. Daha sonra Türk devlet teşkilâtında da görülen vezirlik kurumu, önceki dönemlerin etkisini taşır. Nitekim Büyük Selçuklu ve Anadolu Selçuklu devlet teşkilatlarında Abbâsîler, Sâmânoğulları ve Gazneliler örnek alınarak vezirlik kurumu oluşturulmuştur. Devlet işleri vezirin başkanlık yaptığı Divan tarafından yürütülmüştür. Harizmşahlar ve İlhanlılar da Büyük Selçuklu Devleti’nin teşkilât yapısından örnek alarak hükümdarın mutlak vekili olan veziri geniş yetkilerle merkezi idarenin en üst noktasına yerleştirmişlerdir.Keywords : vezir, kâtip, siyaset, devlet