Küçük Asya’da Geç Antik Çağ Toplumsal Hayatında Yahudiler
Authors : Ali ÖZKAN
Pages : 8-31
View : 5 | Download : 2
Publication Date : 9999-12-31
Article Type : Makaleler
Abstract :Sürgün mefhumu, Yahudi kültürel kimliğinin en belirleyici unsurlarından biridir. Asur İmparatorluğu’nun Yahuda’yı ele geçirmesiyle Yahudi nüfusunun ciddi bir kısmı Babil’den sürülmüş, bu olay Yahudilik açısından tarihsel süreçte inşa edilecek kültürel kimliğin önemli bir unsuru haline gelmiştir. Tam da bu dönemde Tevrat’ın kanonize edilmesi ve yazıya geçirilmesi söz konusu olmuştur. Bu yönüyle sürgün, Yahudilik dininin ve tarihsel kimliğinin başlangıçlarına işaret eder. Zira sürgünle birlikte dinsel doktrin ve tarihsel hafıza daha da sabit hale getirilmiş; böylelikle de itikadın sınırlarının korunması kaçınılmaz bir gereklilik halini almıştır. Yahudilik açısından tarihsel olarak her ne kadar ikinci olsa da daha önemli olan sürgün, İS 70’de Romalıların Kudüs’ü ele geçirmelerinden sonraki süreçte Yahudilerin isyan etmeleri ve Kudüs’ten ciddi oranda sürülmeleriyle olmuştur. Pers İmparatoru Kyros’un fermanıyla Babil sürgününden dönen Yahudiler Kudüs’teki tapınağı inşa etmişlerse de İS 70’de bu defa Roma İmparatorluğu’nun farklı yerlerine dağıtılmışlardır. Roma eliyle Kudüs, Yahudiliğe dair izlerin silindiği bir dönemi yaşamaya başlamıştır. Böylece binlerce yıllık Yahudi hafızasında Roma, Kudüs’ün tam karşısında yer alarak Yahudi olmayan dünyanın bir simgesi olmuştur. Yahudi kültürel hafızasında "Roma” negatif çağrışımları yansıtıyor olsa da yüzlerce yıl Roma kentlerinde hayat bulmuş Yahudilerin bilinen varlığı, ilişkilerin çok daha karmaşık olduğunu işaret etmektedir. Çalışma sahası olarak belirlediğimiz Küçük Asya'daki Roma kentlerinden elde edilmiş arkeolojik ve epigrafik bulgular yardımı ile Yahudilerin toplumsal hayattaki yerleri sorgulanacaktır. Özellikle, toplumsal hayatın giderek yeni din olan Hıristiyanlığın etkisiyle, hissedilir oranda değişime uğradığı Geç Antik Çağ’da, Yahudiliğin, Hıristiyan itikadı başta olmak üzere, sosyal hayatın çeşitli aşamalarında etki unsuru olduğu akılda tutulduğunda önemi daha iyi anlaşılmaktadır. Doğu Akdeniz'de yer alan Roma kentlerindeki Yahudileri ve "Gentile”leri karşılaştırarak inceleyecek olan çalışmamız, Roma kentlerinde ikamet eden Yahudileri ve kültürel kimliklerini hatırlamaya ve anlamaya katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.Keywords : Geç Antik Çağ, Roma İmparatorluğu, Diaspora, Yahudiler