- Balıkesir İlahiyat Dergisi
- Issue: 14
- Niyâzî-İ Mısrî Divânı’nda "Fî Evâili’s-Sülûk" Kayıtlı Gazellerde Âşığın Hâlleri...
Niyâzî-İ Mısrî Divânı’nda "Fî Evâili’s-Sülûk" Kayıtlı Gazellerde Âşığın Hâlleri
Authors : Ali Cançelik, Ibrahim Kaya
Pages : 103-128
View : 16 | Download : 14
Publication Date : 2021-12-31
Article Type : Research
Abstract :İslâmî Türk Edebiyatı’nın 17. yüzyıldaki temsilcilerinden mutasavvıf şair Niyâzî-i Mısrî (ö. 1105/1694) eserlerinde ilâhî aşkı yoğun bir şekilde işlemiştir. Birçok eserinin yanında özellikle divânındaki pek çok şiirde ilâhî aşk, ana temayı oluşturur. Tasavvufa girişinden itibaren seyr ü sülûku boyunca kendisindeki haller eserlerine yansımıştır. Niyâzî-i Mısrî, seyr ü sülûkunun başlangıç dönemlerinde söylendiğini belirtmek üzere divânında 19 adet şiirine "Fî Evâili’s-Sülûk” kaydı düşmüştür. Bu çalışmada "Fî Evâili’s-Sülûk” kayıtlı gazeller incelenmeye çalışılmıştır. Seyr ü sülûkunun ilk dönemlerinde ilâhî aşkın bir sufi olarak kendisinde oluşturduğu haller, şiirleri üzerinden açıklanmak istenmiştir. Bu kayıttaki gazeller sınıflandırmaya tâbi tutulmuş ve âşığın hallerini işleyen beş gazel belirlenmiştir. Âşığın hallerini konu edinen 47, 50, 51, 117 ve 184 numaralı gazeller başta olmak üzere "Fî Evâili’s-Sülûk” kayıtlı diğer gazellerden de örnekler incelenmiştir. Gazellerin açıklaması yapılırken transkripsiyonlu metni ve günümüz Türkçesine çevrilmiş hali birlikte verilmiştir. Gazeller konu bağlamında izah edilirken, metnin daha iyi anlaşılmasını sağlamak için şiirde geçen tasavvufî kavram ve mazmunların açıklamasına gidilmiştir. Âşığın hallerini 13 başlık altında incelemeye çalıştığımız bu makalede ele alınan konuyu desteklemek için başta Niyâzî-i Mısrî’nin divânı ve diğer eserleri olmak üzere belli başlı diğer sufi şairlerin eserlerinden de yararlanılmıştır. Aynı zamanda şiirlerin dînî içerikli metinler olması hasebiyle Niyâzî-i Mısrî’nin atıf yaptığı âyet ve hadislere de gerekli yerlerde başvurulmuştur.Keywords : İslâmî Türk Edebiyatı, Tasavvuf, Niyâzî-i Mısrî, İlâhî Aşk, Âşık, Âşığın Özellikleri, Sufi.