- İlahiyat Akademi
- Issue: 16
- The Impacts of the Contemporary Sunnah Approach on Politics, Law and Education in Modern Egypt
The Impacts of the Contemporary Sunnah Approach on Politics, Law and Education in Modern Egypt
Authors : Adil Öztekin
Pages : 173-206
Doi:10.52886/ilak.1215993
View : 9 | Download : 6
Publication Date : 2022-12-31
Article Type : Research
Abstract :Çağdaş sünnet anlayışını benimseyen ıslahatçılar, geleneksel sünnet düşüncesini savunanların aksine rivayetlerin metin tahlil ve tenkidine, anlam ve yorumuna daha fazla önem vermişlerdir. Islahatçı hareketin bu düşünce ve eylemleri sosyal hayatın pek çok alanını önemli ölçüde etkilemiştir. Toplumları yakından ilgilendiren meselelere eğilmelerine sebep olan ıslahatçı yapıları sayesinde pek çok meseleyle ilgili öneri ve tavsiyelerde bulunmuşlardır. Bunların başında siyaset, hukuk ve eğitim gibi konular gelmektedir. Islahatçı yaklaşımın siyasetle ilgili düşünce ve tartışmaları kendi aralarında ikiye ayrılmalarına neden olmuştur. Bir kısmı, dinin devlet iddiasının olmadığını söylerken diğer kısmı ise İslam’ın devlet iddiasının bulunduğunu ancak bunun din devleti şeklinde değil de mahiyet bakımından ondan farklı olan İslam devleti şeklinde olduğunu söylemiştir. Modern çağın getirdiği yeni durumlar, Mısır’da birtakım hukuki reformlar yapılmasını zorunlu hale getirmiştir. Bu kapsam da hızlı bir kanunlaştırma çalışması başlatılmıştır. Bu çalışmalar yapılırken Batının da etkisiyle şerî hukukun alanı gün geçtikçe daralmış ve onun yerine modern hukuk sistemi güç kazanmıştır. Ancak Ezher uleması yeni kanun taslağının şeriata uygun olmadığı gerekçesiyle bu işe sıcak bakmamışlardır. Ezher ulemasının bu tavrına karşılık devlet, Batı kanunlarını ölçü alan yerel mahkemeler inşa etme yolunu tutmuştur. Bununla birlikte bazı alimler kolektif çalışmanın eseri olacak yeni bir İslami kanun taslağının oluşturulması teklifinde bulunmuştur. Mısır’da hukuki reformlar ve kanunlaştırma çalışmaları yapılırken sünnetin bu bağlamdaki rolü tartışılmıştır. Bu kapsamda tartışmalar sünnetin teşriî değeri üzerinde yoğunlaşmıştır. Mısır’daki bu tartışmalar da üç temel yaklaşım dikkat çekmektedir. 1. Sünnetin teşriî değerinin olmadığını savunan yaklaşım. 2. Sünneti, teşriî değeri olan ve olmayan diye ikiye ayıran yaklaşım. 3. Sünnetin tamamının teşriî değerinin olduğunu savunan yaklaşım. Islahatçılar, İslam ümmetinin geri kalmasını Müslümanların tenkid zihniyetinden uzaklaşarak taklit ruhunu benimsemelerine bağlamışlardır. Bu durumun düzeltilmesi için eğitimi alanında ciddi bir ıslah yapılması gerektiğini savunmuşlardır. Bunun yanı sıra devletin Batı’ya gönderdiği öğrenciler sayesinde gerçekleştirilen bilimsel ve kültürel alışveriş, Mısır’daki eğitime yeni bir boyut kazandırmıştır. Bu açıdan Ezher ve diğer kurumlardaki eğitim düzeyini iyileştirmek ve geliştirmek devletin ve ıslahatçı hareketin öncelikleri arasına girmiştir. Böylece eğitim kurumlarına hakim olan durgunluk ve taassup olgusunu azaltmayı hedeflemişlerdir. Devletin ve ıslahatçıların çabaları sayesinde Dâru’l-Ulûm, Medresetu’l-Kadâi’ş-Şer‘î vb. çeşitli eğitim kurumları kurulmuş, el-Ezher başta olmak üzere dini eğitimde reform yapmak ve eğitim kurumlarındaki müfredatı güncelleme çalışmaları hız kazanmıştır. Bu uğurda birtakım yasalar çıkarılarak uygulamaya konulmuştur. Islahatçılar sosyal hayatta arzuladıkları değişim hedefine ulaşmak için kamuoyu oluşturarak çeşitli araçlar vasıtasıyla düşüncelerini topluma ulaştırmaya çalışmışlardır. Bu bağlamdaki çabaları muhtelif toplum kesimleri tarafından kimi zaman takdirle karşılanmış kimi zaman da şiddetli tenkide maruz kalmıştır. Islahatçı yaklaşımın düşünceleri sınırları aşarak daha çok entelektüel çevreyi etkilemiştir. Her ne kadar ciddi sorgulamalara ve bazı dönüşümlere katkı sağlasa da muhtelif sebeplerden ötürü halk nezdin de umulan etkiyi gerçekleştirememiştir.Keywords : Hadis, Sünnet, Siyaset, Hukuk, Eğitim