- HADITH
- Issue: 8
- Buhârî’nin el-Câmiʿu’s-Sahîh’inde Kur’ân-ı Kerîm’e, Sahih Hadislere ve Diğer Bazı Kıstaslara Uygunlu...
Buhârî’nin el-Câmiʿu’s-Sahîh’inde Kur’ân-ı Kerîm’e, Sahih Hadislere ve Diğer Bazı Kıstaslara Uygunluk Yönünden Metin Tenkidi
Authors : Mehmet Ali Çalgan
Pages : 1-50
View : 16 | Download : 4
Publication Date : 2022-08-02
Article Type : Research
Abstract :Bu makalede İmâm Buhârî’nin el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ isimli eserinde hadisleri seçerken, Kur’ân-ı Kerîm’e, sahih hadislere, sahâbe söz ve uygulamalarına, icmâya, tarihî ve coğrâfî bilgilere ve kelamın siyakına uygunluk ile hadisle amel edilme gibi çeşitli kıstasları dikkate alması Sahîh’te bulunan yüzden fazla örnek hadis üzerinden incelenmiştir. Buhârî Kur’an’a aykırı görülebilecek bazı hadisleri, onlara muvafık olduğunu düşündüğü âyetlerle irtibatlandırarak vermiş, böylece hadis metinlerinin Kur’an’a uygunluğunu göz önünde bulundurduğunu göstermiştir. Yine, zayıf sayılan râvilerin sikalara muvafık rivayetlerini intikâ ederek (seçerek) senedi değil, metni esas aldığını net bir şekilde ortaya koymuştur. Bu durum ise, sened tenkidinin aksi yönündedir. Ayrıca, senedi sahih de olsa hatalı metinlerin illetlerine dikkat çekerek sika bir râvinin de metinde hata yapabileceğini göstermiştir. Buhârî hadislerdeki ihtilafı cem, nesh ya da tercih metotlarına göre çözmüş, ayrıca metnin doğru şeklini tespit ve sıhhatiyle alakalı pek çok hususa dikkat etmiştir. Bu bağlamda, hadislerin mutabaat ve şahitlerini göstermiş, lafız farklarına dikkat çekmiş, metinde idracı tespit etmiş ve hadisleri şerh etmiştir. Bunların yanında sahâbe söz ve uygulamalarına, tarihî ve coğrâfî bilgiye, icmâa, amele ve kelamın siyakına uyumun da Buhârî tarafından dikkate alındığını gösteren örnekler mevcuttur. Makalenin hacmi sebebiyle daha fazla örneğe yer verilemese de bunları içeren araştırmalara işaret edilmiştir. Kısaca bu çalışma, Buhârî gibi önde gelen bir hadisçinin Sahîh’inde bulunan metin tenkidi uygulamalarını somut örnekler üzerinden ortaya koymak suretiyle hadisçilerin hadislerin sadece senedine odaklandıkları, ama metin tenkidi yapmadıkları şeklindeki genellemeci yaklaşımın isabetli olmadığını da göstermektedir.Keywords : Hadis, Buhârî, el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ, metin tenkidi