- Gephyra
- Vol: 19
- Vom Symbol zum Ebenbild: Die Entstehung des Münzporträts in der griechisch-persischen Tradition
Vom Symbol zum Ebenbild: Die Entstehung des Münzporträts in der griechisch-persischen Tradition
Authors : Wilhelm MÜSELER
Pages : 69-99
Doi:10.37095/gephyra.707159
View : 4 | Download : 3
Publication Date : 2020-05-15
Article Type : Research
Abstract :Yaşayan (veya yeni ölmüş) kişilerin sikkeler üzerindeki portrelerinin açık bir şekilde tanınabilen şahsi özelliklerle betimlenmesi Yunan ve Pers kültür bölgelerinin kesiştiği noktada, siyasi iktidar yapılarının git gide karmaşıklaşması sonucunda geliştirilmiştir. Baskın bir topluluğun simgesi veya kraliyet otoritesinin genel özelliklerine sahip bir figür bu şekilde betimlenen paranın değerini garanti etmesi açısından başta yeterli olduğu yerlerde, bir bölgede sikke baskılarının birbirlerine rakip sikke darpçıları aracılığıyla artan dolaşımı çeşitli tedavüllerin ve her bir resmin aktarması gereken iktidar iddialarının çok daha incelikli farklılaşmasını gerekli kılmıştı. Bu, tıpkı Akhamenid krallarının emri altındakiler tarafından basılan çeşitli sikke serilerinde olduğu gibi, farklı iktidar seviyeleriyle belirli bir hiyerarşiyi ifade etmek için ikonografinin kullanıldığı durumlarda da geçerliydi. Başlangıçta bu sikkeler sadece en tepedeki efendinin otoritesini göstermek amaçlıydı. Ancak bazen de iktidardaki olan sistemle rekabet için kullanıldı, ki bu da her bir emisyonu bastıran kişinin şahsi kimliğini daha kuvvetli vurgulayan karmaşık görsel mesajları oluşturmuştu. Sayısız hanedan boylarının nispeten küçük ve daha üst bir etkinin doğrudan etkileşim çevresinin ötesindeki izole ortamlarda birbirleriyle yarıştığı Lykia’nın farklı sikke tedavüllerinde, çeşitli sikke darpçılarının, adlarına basılan sikkeler üzerindeki şahsi tasvirlerin kademeli benimsenişi aracılığıyla farklılaştırma denemelerinin yapılmış olması tesadüfi değildir. Büyük İskender’in seferleri nedeniyle geleneksel sistemlerinin çözülmesi ve Anadolu ile Yakın Doğu’daki çeşitli bölgelerin politik olarak yeniden düzenlenmesi, bölgesel iktidar merkezlerinin artmasına yol açmıştı; bunların hepsi iktidar iddialarını yansıtan kendi sikkelerini basıyorlardı. Ptolemaioslar ve Seleukosların sikkelerinden itibaren okuma yazma bilmeyenlerin dahi kralları birbirinden ayrıt edebilmeleri amacıyla sikkeler üzerine dönemin hükümdarının kendi portresi git gide daha fazla betimlendi. Sadece, çeşitli güç bloklarının kıyısında köşesindeki, yabancı paraların dolaşımının olmadığı ücra bölgelerde yer alan yerlerde kralın yalnızca sembolik (bireyselleşmiş yüz tasviri olmayan) betimlemesi sikkeler üzerinde bir süre devam etmiştir.Keywords : Nümizmatik, Persia, Lykia, Kilikia, Yunanistan, (sikke) portreleri, Hellenizm