The Ancient Routes and New Lycian Inscriptions around Fethiye
Authors : Fatih Onur, Ş. Recai Tekoğlu
Pages : 1-32
Doi:10.37095/gephyra.647750
View : 4 | Download : 3
Publication Date : 2020-05-15
Article Type : Research
Abstract :Bu makalenin ilk kısmı Fethiye çevresinde, Pinara, Telmessos, Kalynda, Kadyanda, Araksa ve Tlos kentleri arasındaki antik yolların ve güzergâhların tespiti için son yıllarda yapılan yüzey araştırmalarının sonuçlarını içermektedir. Bu değerlendirmeler çerçevesinde Pinara ve Telmessos arasında birisi Kabaağaç - Gökben üzerinden diğeri de Babadağ üzerinden olmak üzere iki antik yol olduğu tespit edilmiş, Patara Yol Anıtı’nda belirtilen yolun ise Babadağ üzerinden giden yol olması gerektiği önerilmiştir. Tlos ve Telmessos arasındaki yolun Seydikemer üzerinden gitmiş olması beklenen bir durum iken, yapılan incelemeler neticesinde bu yol büyük ihtimalle, sadece bir ayağının temelini tespit edebildiğimiz Allıkavak’taki antik köprüden geçerek Çaltıözü, Bozyer ve Esenköy üzerinden Telmessos’a ulaşmaktaydı. Telmessos ve Kalynda arasındaki yolun büyük oranda bugünkü Fethiye - Dalaman yolunu takip ettiği anlaşılmış ve bu yol üzerinde kalan İnlice’nin Daidala olarak ve Şerefler’in de Kalynda olarak lokalizasyon önerileri yeniden değerlendirilmiştir. Kadyanda ve Telmessos arasındaki antik yolun Eldirek üzerinden gitmiş olabileceğinin daha doğru olduğu, Kadyanda ve Araksa arasındaki yolun ise antik Atlıdere Köprüsü üzerinden gittiği gözlemlenmiştir. Kadyanda ve Tlos arasındaki yolun da aynı köprüyü kullanarak Kıncılar, Girmeler ve Güneşli yakınlarından Tlos’a ulaşması gerekmektedir. Keza, Araksa ve Tlos arasındaki yol da Atlıdere Köprüsü’nün güneyindeki aynı hattı izlemiştir. Makalenin Likçe yazıtlarının ele alındığı ikinci bölümde biri Pinara’nın yak. 7,5 km kadar kuzeyinde yer alan Asarcık’ta (antik Aloanda), diğeri Kadyanda/Araksa arasındaki yol üzerinde bulunmuş iki yeni yazıt ele alınmıştır. Aloanda yazıtının dinî ve gömü niteliği vardır. Yazıtın neredeyse yarısının ele geçmiş olması nedeniyle tam olarak ne için dikildiği anlaşılamamıştır. Yazıt, Likçe çalışmaları sahasına yeni sözcük ve morfoloji katkıları sağlamaktadır. Yazıt aracılığıyla buluntu yerinin bir kült alanı olabileceği tartışmaya açılmıştır, çünkü yakınında muhtemelen daha geç döneme ait lahit ve kaya mezarları bulunsa da, buluntu alanında Likya dönemine ait gömü izleri bulunmamaktadır. Bu nedenle eğer erken dönemden bir kaya mezarı veya lahit söz konusu değilse anıtın doğrudan bir gömü yazıtı niteliği taşıdığını söylemek zordur. Çalışmada çözümleme ve okuması yapılan ikinci yazıt ise, Likya coğrafyasında örneklerine sıklıkla rastlanan bir kaya mezarının yazıtıdır. Ne yazık ki, yazıt yüzeyinin doğal sebeplerle aşınıp gitmiş olması nedeniyle mezarın kime ait olduğu tam olarak tespit edilememektedir. Varsayımsal olarak bu kişinin Armazapimi adında birisi olabileceği düşünülmektedir. Mezarı bir şahsın kendi eşi, ev halkı ve annesinin soyundan gelenler için inşa ettirdiği okunabilmiştir. Yazıt, gömü kurallarının belirlenmesi yanında, mezarda gömü ihlâli yapılması durumunda Likya’nın çeşitli kurum ve tanrılarına karşı sorumlu olunacağını belirterek sonlanmaktadır. Her iki Likçe yazıtın da açık bir Türkçe çevirisi verilememektedir.Keywords : Lykia, antik yollar, Fethiye, Telmessos, Pinara, Tlos, Kadyanda, Kalynda, Daidala, Likçe yazıtlar, kaya mezarı, stel, kült, rahip, kurban sunusu, sunak, aile gömüsü, Araksa