On early antiquarians in Asia Minor to the start of the 19th century
Authors : Terrance Michael Patrick DUGGAN
Pages : 115-167
Doi:10.37095/gephyra.505338
View : 6 | Download : 2
Publication Date : 2019-05-15
Article Type : Research
Abstract :Bu yazı 1400 yılından 1800 yılına kadarki dönem ile, şüphesiz başka isimler de mevcut olmak üzere, antik metinlerin transkripsiyonlarını da yapmış olan 60’tan fazla Avrupalı’nın antik eserlere yönelik etkinliklerini kapsamaktadır. Hikâye ayrıca, onların malzemeyi bulan ve zaman zaman da yazıtların Küçük Asya’dan götürülmesini sağlayan aracılarını, Osmanlı tanıdıklarını, rehberlerini, köylüleri ve Yunan rahiplerini de içermektedir. Aynı zamanda, bununla bağlantılı olarak bu antika meraklıları tarafından "mermer”, antik elyazmaları, madalyonlar-sikkeler, yazılı değerli taşlar ve diğer yazılı materyallerin toplanması da konuya dahil edilmiştir. Bu malzemelerin bir kısmı Küçük Asya’dan alındığında taşıma esnasında denizde kaybolurken, bazı antik yazıtlar da hasar görmüş, Avrupa’daki savaşlar esnasında kaybolmuş ya da yok edilmiştir. Yazıtlara ilişkin en erken çalışmalar Ciriaco de Pizzicolli’nin 15. yüzyıldaki transkripsiyonları ve Pierre Belon tarafından 1546-9 yılları arasında yapılan birkaç yazıt transkripsiyonudur. Fakat Avrupalı akademisyenler Küçük Asya’daki günümüze ulaşan antik epigrafik belgelerin önemini, Agria (Eger) Piskopos’u Antonius Verantius’un Res Gestae Divi Augusti transkripsiyonu, aynı yazıtın 1555 yılında Busbecq’in Ankara’daki hizmetkârları tarafından yapılan kopyasının yayılması ve bunun 1579 yılından itibaren sürekli yayımlanması sonrasında kavramışlardır. 17. yüzyılın başlarından itibaren sayısı gittikçe artan Avrupalı antika meraklıları, büyük kısmı Troas, Ege’nin kıyı bölgeleri ve Küçük Asya’nın temel ticaret yolları boyunca görülebilen yazıtların kayıt altına alma görevini de üstlenmişlerdir. Söz konusu antik yazıtlara dair kayıtlı Osmanlı görüşlerinin çeşitliliği, yapılan transkripsiyonlar, bu yazıtların zaman zaman berat sahibi Avrupalılarca götürülmeleri; metindeki ya da metnin kontekstindeki sorun, matbu baskı ile birlikte gelen yazıt yayınında oluşan durumlar; epigrafik estampajlardan önceki yüzyıllarda transkripsiyonu gerçekleştirilen yazıtlarda görülen uydurmalar ve hatalara dair bazı örnekler dikkate alınmıştır.Keywords : Asia Minor, antik yazıtlar, kolleksiyon, Osmanlı berat sahipleri, transkripsiyonlar