BEḪTSİZ SE’İDİYE ROMANI ÇERÇEVESİNDE SEİDİYE HANLIĞI’NA KISA BİR BAKIŞ
Authors : Ebru Karaman
Pages : 213-233
View : 9 | Download : 5
Publication Date : 2022-12-30
Article Type : Research
Abstract :Seid Han tarafından 1514 yılında başkenti Yarkent olmak üzere Seidiye Hanlığı kurulmuş ve bu hanlık yüz altmış dört yıl hüküm sürmüştür. Kurucusu olan Sultan Seid Han’ın adından dolayı Seidiye Hanlığı, başkentin Yarkent olması nedeniyle Yarkent Hanlığı şeklinde de adlandırılan bu hanlıkta sanatsal ve ilmî gelişmeler yaşanmıştır. Nakşibendi tarikatının temsilcisi olan Mahdum Azam’ın oğulları, tarikat lideri olmalarına rağmen şahsi çıkarları için devlet yönetimine karışmış hatta Çungarlarla iş birliği yaparak Seidiye Hanlığı’nın yıkılmasına neden olmuşlardır. Bu çalışmada; Ehet Turdi’nin yazmış olduğu Beḫtsiz Se’idiye adlı tarihî roman çerçevesinde Seidiye Hanlığı incelenecektir. Seidiye Hanlığı’nın kuruluşundan başlamak üzere Apak Hoca’nın tahtın sahibi olabilmek için her yolu denemesi, gerek Budistlerin dinî lideri olan Dalay Lama’dan gerek Çungarların lideri Galdan’dan hiç çekinmeden yardım istemesi, kendi vatanı olan Seidiye Hanlığı’nı sırf hükümdar olabilme tutkusu yüzünden düşmanın işgaline açık hâle getirmesi ve nüfuzunu yalnızca kişisel hırsları için kullanması ele alınacaktır. Başka kaynaklara da başvurulan bu çalışmada; dönemin siyasi, sanatsal, musiki durumu da açıklanacaktır.Keywords : Seidiye Hanlığı, Apak Hoca, Nakşibendi, Ehet Turdi, Yeni Uygur Türkçesi