Marx ve Proudhon Arasında Mülkiyet Üzerine Tartışmalar
Authors : Emre Özcan
Pages : 1990-2009
Doi:10.25295/fsecon.1286343
View : 35 | Download : 45
Publication Date : 2023-09-18
Article Type : Research
Abstract :Anarşizm-Marksizm ilişkisini tarihsel olarak ortaya koyması bakımından kritik önemdeki Proudhon ile Marx arasındaki kuramsal tartışmaların dikkate değer bir boyutunu mülkiyet hakkındaki tezler oluşturmaktadır. Mülkiyetin kökeni ve gelişimine dair tartışmada Proudhon, mülkiyeti hırsızlık olarak nitelendirirken, Marx, mülkiyetin ancak ilgili dönemin toplumsal üretim ilişkileri çerçevesinde değerlendirebileceğini ortaya koymaktadır. Proudhon’un amacı, mülkiyetin olanaksızlığını açığa çıkararak, gasp edilme biçimlerini çözümlemektir. Bunu kötüye kullanma hakkı üzerinden ele alan Proudhon’da mülkiyet hukuki bir tasavvur olarak kavranarak, onu "doğal hak” şeklinde inşa eden yaklaşımlar eleştiriye tabi tutulur. Marx, tam da Proudhon’un mülkiyeti hukuki bir istenç şeklinde çözümlemesi nedeniyle ekonomik ilişkilerin bütününü genel hukuki tasavvur olarak mülkiyete indirgediğine dikkate çekerek, onun Brissot’un çok daha öncesinde kullandığı "mülkiyet hırsızlıktır” mottosundan öteye geçemediğini düşünür. Marx’ın bu düşüncesinde kendisine sağladığı dayanak, Proudhon’un ekonomi-politik eleştirisini, yine ekonomi-politiğin öncülleriyle yapmış olmasıdır. Bu çalışmada Proudhon ile Marx arasındaki mülkiyet merkezli ayrışma, ekonomi-politiğin gerçek bir eleştirisinin varsayımlarının Marx’ın Proudhon eleştirisinde nasıl konumlandığı üzerinden ortaya konulmaktadır.Keywords : Marx, Proudhon, mülkiyet, ekonomi-politik