- Erciyes Akademi
- Vol: 36 Issue: 1
- 191 Numaralı Şer’iyye Siciline Göre İştip Kazasında İdarî, Toplumsal ve Ekonomik Yapı (1823-1825)...
191 Numaralı Şer’iyye Siciline Göre İştip Kazasında İdarî, Toplumsal ve Ekonomik Yapı (1823-1825)
Authors : Mustafa Durdu
Pages : 270-296
Doi:10.48070/erciyesakademi.1061058
View : 11 | Download : 5
Publication Date : 2022-03-21
Article Type : Research
Abstract :Bugün Kuzey Makedonya’da bulunan İştip (Štip), Osmanlı devrinde Türklerin yaşadığı önemli bir Rumeli kazasıdır. Bu makalede, Osmanlı Arşivinde bulunan ve yabancı arşivlerden temin edilen 191 numaralı İştip şeriye sicilindeki veriler temel kaynak olarak alınmıştır. Bununla birlikte nüfus defterleri ve diğer resmî arşiv vesikalarından da yararlanılmıştır. Adı geçen şeriye sicilindeki tereke kayıtları ve vergileri ihtiva eden ferman ve buyruldular üzerine yoğunlaşılmıştır. Bununla birlikte diğer belge türleri de incelenmiştir. Şeriye sicilinde yer alan belge türlerinin çoğu, ferman ve buyruldu suretleri ile tereke kayıtları ve bazı ilamlardan oluşmaktadır. Müslümanlarla gayrimüslimlerin birlikte yaşadığı İştip kazasının ayanı olan Ali Ağa, Mora asilerine yapılan sefer sırasında şehit düşmüştür. Defterde yer alan terekeler içinde kıymeti en yüksek ve çeşitliliği en zengin olanı Ali Ağa’nın terekesidir. Bunun dışında ayan vekili ile askerî ve sivil şahıslara ait terekeler de mevcuttur. İştip’te evler genelde tek ve iki katlı olup kiremit örtülüdür. Kasabada çeşitli esnaf ve zanaatkâr dükkânları mevcuttur. Çarşı ve arastada önemli toplumsal mekânlardır. Esnaflar içinde gayrimüslimlerin varlığı da dikkat çekmektedir. Kırsal kesimde Evlâd-ı Fâtihan olarak da bilinen Yörük köyleri yoğunluktadır. Halkın geçim kaynağı ziraat ve hayvancılıktır. Rumeli eyaletine bağlı Köstendil sancağı içinde bulunan İştip kazası, ayaniyye, ilâniyye, imdâd-ı hazariyye gibi avarız türü vergilerin yanında Mora isyanı sebebiyle düzenlenen seferler için bazı ek vergilere muhatap olmuştur. Bunun yanında, İştip Mahkemesi’nin bazı muameleler karşılığında çeşitli adlar altında aldığı harçlar da kaza halkının giderlerini oluşturmaktadır.Keywords : İştip, Şeriye sicili, Ayan, Tereke