- El-Cezeri
- Vol: 8 Issue: 1
- Şanlıurfa’nın Geleneksel Rüzgâr Yakalayıcıları: Kaybolan Bir Geleneğin Günümüze Kadar Gelen Örnekler...
Şanlıurfa’nın Geleneksel Rüzgâr Yakalayıcıları: Kaybolan Bir Geleneğin Günümüze Kadar Gelen Örnekleri
Authors : Yahya MELİKOĞLU, Ayhan BEKLEYEN
Pages : 268-286
Doi:10.31202/ecjse.835131
View : 3 | Download : 1
Publication Date : 2021-01-31
Article Type : Research
Abstract :Orta Doğu’daki geleneksel yaşam alanları, binlerce yıllık mimari birikimin ürünleridir. Aşırı sıcak iklimle başa çıkmak için geliştirilen mimari ürünler, bu birikim içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. Antik dönemlerden beri mekânları havalandırmak ve soğutmak için geliştirilen rüzgâr yakalayıcılar, bu birikim içinde en çok dikkat çeken örnekler arasındadır. Bu çalışmada amaç, Şanlıurfa’daki rüzgâr yakalayıcıların (badgeller) ayakta kalan örneklerini tanıtmak, belgelemek ve korunmada öncelikli olanlarını vurgulamaktır. Çalışma kapsamında öncelikle ilgili alanyazın taranmış ve görüşme tekniği kullanılarak rüzgâr yakalayıcılar hakkında kullanıcılardan bilgi toplanmıştır. Daha sonra, geniş bir alan çalışması kapsamında Şanlıurfa’daki rüzgâr yakalayıcıları çizim ve fotoğraflar ile belgelenmiştir. Alan çalışması sonucunda, Şanlıurfa’daki geleneksel evlerin sadece üçünde rüzgâr yakalayıcıların özgün yapısının korunduğu belirlenmiştir. Bunların dışında, üç evde ve bir savunma yapısında bulunan, orijinal yapısı ya da işlevselliği bozulmuş olan rüzgâr yakalayıcılar da çalışma kapsamında sunulmuştur. Rüzgâr yakalayıcıların, evlerde sadece eyvan birimini havalandırdığı saptanmıştır. Savunma yapısındaki rüzgâr yakalayıcının ise bir odayı havalandırdığı belirlenmiştir. Ayrıca diğer örneklerdeki havalandırma elemanlarından biçim olarak farklı olan özgün bir havalandırma elemanı da bu çalışma kapsamında belirlenmiştir.Keywords : Badgel, Rüzgar yakalayıcı, Mekansal havalandırma, Geleneksel havalandırma yöntemi, Soğutma bacası