Osmanlı’da Yeni Bilimler ve Fırtınanın Kavânini Risalesi
Authors : Nazan Karakaş Özür
Pages : 45-77
View : 7 | Download : 4
Publication Date : 2022-12-31
Article Type : Research
Abstract :Osmanlı Devleti modernleşme hareketleri genel olarak çeşitli alanlarda Avrupa ülkelerinden gelen teorik ya da pratik bilgiler ve uygulamalar ile yürütülmüştür. Buna bağlı olarak kurumlar ihdas edilmiş, var olanlar yeniden düzenlenmiş yönetime dair gerekli görülen değişiklikler yapılmıştır. Bu yeni bir kurum ya da getirilip kullanılmaya başlanan teknolojik araç şeklinde olmuştur. Bu bağlamda doğrudan ya da dolaylı olarak tüm yeniliklerin arka planlarında Avrupa’da gelişen bilim ve uygulamalarının izleri bulunmaktadır. Rasathane-i Âmire’nin 1868’de açılması da bu açıdan değerlendirildiğinde çeşitli bilimlerin yeni rasathane ile Osmanlı bilim mecrasına giriş yapmış olması mümkündür. Rasathane kurucu müdürü Aristi Coumbary’nin 1875’te yazdığı kısaca "Fırtınanın Kavânini” adıyla bilinen risalenin transkirpsiyonu bu vesile ile yapılmıştır. Metin hem yeni bilimlerin girişine zemin hazırlaması hem de Osmanlı modernleşmesinde bilim teknoloji arasındaki ilişkinin örneklenmesi bakımından önemli bulunmuştur. Sonuç olarak, hava gözlemleri ve tahminleri konuları daha önceden bilinen astronomi alanı içinden ayrılmış, tıpkı Avrupa’da olduğu gibi klimatoloji ve meteoroloji alanları içinde incelenmiştir. Teknolojik alandaki değişimlerin bilimler sınıflamasında da değişime yol açtığı görülmüştür. İlgili teknolojinin girişi Avrupa ile hemen eş zamanlı olmuştur. Bilimsel bilgi, bilimsel tutum ve teknolojinin daha geniş kitlelerle buluşması bakımından da önemli bulunmuştur.Keywords : Rasathane-i Amire, Aristi Coumbary, Osmanlı modernleşmesi, Fırtınanın Kavanini.