Farsça Eserlerde Geçen Menzil Okçuluğu ile İlgili Bilgiler
Authors : Ibrahim Duman
Pages : 21-36
View : 25 | Download : 29
Publication Date : 2023-12-26
Article Type : Research
Abstract :Okçuluk, dünyanın en eski uğraşılarından birisidir. Tarih boyunca daha çok savaş alanında icra edilmiştir. Bununla birlikte eğlence ve spor amaçlı yapıldığı da olmuştur. Mezkûr uğraşının bu dalına menzil okçuluğu denmektedir. Bu okçuluk türünün amacı, en uzağa ok atmaktı. Okçuluğun uygulandığı İran ve çevre ülkelerde direkt veya dolaylı olarak okçulukla ilgili birçok eser yazılmıştır. Bu eserlerde hem savaş hem de menzil okçuluğuna dair önemli bilgiler yer almaktadır. Farsça kaleme alınan mezkûr kaynaklarda menzil okçuluğu terimleri, menzil yayının ve okunun özellikleri, menzil okçuluğunun icra edilişi, oku attıktan sonra mesafenin hesaplanması ve menzil okçuluğuna dair ritüeller hakkında mühim kayıtlar bulunmaktadır. Menzil okçuluğuna dair terimler konusunda Farsçanın yanı sıra Türkçe ve Arapça kelimeler de kayıtlarda yer almaktadır. Bu durum okçuluk ekollerinin siyasi gelişmeler vasıtasıyla birbirlerinden etkilendiklerini göstermektedir. Tarihî kayıtlara göre menzil atışında kullanılacak yayın ve okun belli şekil ve ölçüde olması gerekmekteydi. Yay ve ok üretiminde istifade edilen malzemeler kaynaklarda geçmektedir. Menzil okunun yapımında hadeng ağacı ve kamış tercih edilirdi. Hadeng, tarihte İran, Anadolu, Mâverâünnehir, Irak ve Horâsân gibi coğrafyalarda ok ve yay imâlinde kullanılan bir ağaç türüydü. Oka horoz, güvercin, kartal, tavus kuşu, kaz, akbaba, keklik ve tavuk tüyü takılırdı. Bu tüyler arasında menzil atıcılığı için en uygun olanı keklik tüyü idi. Özellikle Deşt-i Kıpçak ve Hârezm bölgesinin keklik tüyleri değerliydi. Kaynaklarda menzil atışı mesafesinin en çok 1200 gez (1140 m.) olarak kabul edildiği ancak bu mesafeye ok atan kişinin az olduğu zikredilmektedir.Keywords : Ok, Yay, Menzil Okçuluğu, İran, Farsça Kaynaklar