- Doğu Araştırmaları
- Vol: 2 Issue: 26
- SULTAN VELED DİVANI’NDA ŞEYH SELÂHADDÎN-İ ZERKÛB’A YÖNELİK METHİYELER
SULTAN VELED DİVANI’NDA ŞEYH SELÂHADDÎN-İ ZERKÛB’A YÖNELİK METHİYELER
Authors : Ahmet Özmen
Pages : 143-165
View : 14 | Download : 6
Publication Date : 2022-12-25
Article Type : Research
Abstract :Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî’nin büyük oğlu Bahâeddîn Muhammed Sultan Veled, teşkilatçı karakteriyle babasının adına nispet edilen Mevlevîlik tarikatını Mevlânâ’nın ardından sistemli hale getirmiştir. Küçük yaşta annesini kaybeden Sultan Veled’in hayatının her merhalesinde babasının tesiri olmuştur. Oğlunun eğitimiyle bizatihî ilgilenen Mevlânâ, kendi halife ve hemdemlerine tâbi olmasını ona tavsiye etmiştir. Babasının bu isteğini kabul eden Sultan Veled, başta Mevlânâ’nın dostu Şems-i Tebrîzî olmak üzere halifeleri Şeyh Selâhaddîn-i Zerkûb ve Çelebî Hüsâmeddîn’e intisap etmiştir. Mevlânâ’nın vefatının ardından Çelebî Hüsâmeddîn’in halifeliğini sürdürmesini sağlamış, akabinde tarikatın başına geçip şeyhlik postuna oturmuştur. Mevlevîliğin lideri olduktan sonra Sultan Veled, tarikat işlerini belirli bir düzene sokmuş ve tarikatın geniş kitlelere ulaşmasını sağlamıştır. Tarikatta babasını takip eden Sultan Veled, eser inşa etme hususunda da Mevlânâ’nın yolunu izlemiştir. İbtidânâme, Rebâbnâme ve İntihânâme adında birbirinin devamı niteliğinde üç mesnevî nazmeden ve bir mensur Maârif’i bulunan Sultan Veled, Dîvân-ı Sultan Veled adında bir de divan tertip etmiştir. Divanında gazel, kaside, kıta, musammat, terci-i bend, terkib-i bend ve rubai formunda manzumeler söyleyen Sultan Veled, dinî ve tasavvufî muhtevalı şiirler kaleme almıştır. Bununla birlikte Sultan Veled’in bu eserinde methiye ve mersiye olarak nazmettiği manzumeler de bulunmaktadır. Bu manzumelerde Türkiye Selçukluları döneminin sultan ve devlet adamları, ahîleri, Mevlânâ ve halifeleri, bazı Anadolu şehirleri ve bu şehirlerin ileri gelenlerine şiirler söylemiştir. Bu manzumelerde memduhlarından sitayişle bahsetmiş, bazılarının ölümü üzerine üzüntüsünü dile getirmiş, devlet adamlarından tarikat adına talepte bulunmuş ve bir kısmını Konya’ya davet etmiş ya da bazılarının Konya’ya teşriflerinden duyduğu mutluğu dile getirmiştir. Bu çalışmada Sultan Veled’in divanında Mevlevîliğin ilk halifesi aynı zamanda kayınpederi olan ve aralarında şeyh mürit ilişkisi de bulunan Şeyh Selâhaddîn-i Zerkûb’a söylediği şiirler değerlendirilecektir. Sultan Veled, bu şiirlerinde Şeyh Selâhaddîn’i övmüş ve ona olan muhabbetinden bahsetmiştir. Şeyh’in vefatından sonra nazmettiği bir mersiyede ise Şeyh Selâhaddîn’in bu dünyadan ayrılışından duyduğu üzüntüyü anlatmıştır.Keywords : Sultan Veled, Sultan Veled Divanı, Şeyh Selâhaddîn-i Zerkûb, Mevlânâ, Mevlevîlik