Grammatica Turcico-Latina’nın Yayımı Üzerine Görüşler
Authors : Mustafa Argunşah
Pages : 297-313
Doi:10.54316/dilarastirmalari.1069984
View : 9 | Download : 4
Publication Date : 2022-05-31
Article Type : Other
Abstract :Avrupa’dan esir olarak Osmanlı ülkesine getirilen ve Müslüman olduktan sonra Ali Ufki adını alan Alberti Bobovy’nin 1666 yılında İstanbul’da yazmış olduğu Grammatica Turcico-Latina adlı eser Osmanlı Türkçesi hakkında 17. yüzyılda yapılmış önemli çalışmalardan birisidir. Yazma nüshası Oxford’da Bodleian Kütüphanesi’nde bulunan bu eser, ses bilgisi, şekil bilgisi ve cümle bilgisi bölümlerinden oluşmaktadır. Şekil bilgisi bölümünde fiiller, isimler, zarflar, bağlaçlar, edatlar teferruatlı biçimde işlenmiştir. Çalışmanın sonunda çeşitli cümle örnekleriyle Türkçe ve Latince metinler bulunmaktadır. Günümüze kadar basılmamış olan bu kitap, Dr. Yaşar Tokay ve Dr. Nurdan Besli tarafından yayıma hazırlanmış, Latince bölümler ise Dr. Fafo Telatar tarafından Türkiye Türkçesine çevrilmiştir. Bu kitap tarafımızdan özgün metinle karşılaştırılınca bazı eksiklik ve yanlışlıklar tespit edilmiştir. Bunların önemli bir bölümünü Arap harfli metnin Latin alfabesine aktarılması esnasında yanlış okunmuş, dolayısıyla çeviri ve dizinde yanlış anlamlandırılmış kelimeler oluşturmaktadır. Bu makalede, eserde tespit edilen yanlışlıklar doğru biçimleriyle ve yeni anlamlarıyla birlikte verilmiştir. Bobovy’nin çalışmasında bulunduğu hâlde atlanarak yeni yayıma dâhil edilmeyen cümleler, kelimeler ve ekler de tespit edilmiş, bunlar da makalede gösterilmiştir. Çalışmamızda üzerinde durduğumuz konulardan birisi de Osmanlı Türkçesi metinlerinin Türkiye Türkçesine çevirisinde bulunan yanlışlıklardır. Bunların dışında özellikle ünlülerin yazımında çeşitli hatalar tespit edilmiştir. Son olarak da dizin üzerinde durulmuş, tutarsızlıklar ve sistem hataları örneklerle verilmiştir.Keywords : Alberti Bobovy, Grammatica-Turcico-Latina, Osmanlı Türkçesi, eleştiri