- Dil Araştırmaları
- Vol: 14 Issue: 26
- ESKİ TÜRKÇEDEN OĞUZ TÜRKÇESİNE /-DIK/ + İSİM+İYELİK EKİ > /-DIK/ +İYELİK EKİ+ İSİM
ESKİ TÜRKÇEDEN OĞUZ TÜRKÇESİNE /-DIK/ + İSİM+İYELİK EKİ > /-DIK/ +İYELİK EKİ+ İSİM
Authors : Ümit Hunutlu
Pages : 227-242
View : 10 | Download : 3
Publication Date : 2020-05-31
Article Type : Research
Abstract :Yapısı hakkında farklı görüşler ileri sürülen /-DIk/ sıfat-fiil eki, kullanım özellikleri bakımından oldukça dikkat çekicidir. Köktürkçede, sıfat göreviyle kullanılan /‑DUK/ ekli sıfat-fiil gruplarından sonra herhangi bir çekim eki gelmemiş ve bu yapı, sonrasında gelen isme doğrudan bağlanmıştır. /‑DIk/ eki sonrasında gelen ve zamanla yaygınlık kazanmaya başlayan iyelik ekli kullanım, tarihi Türk yazı dili içinde belli aşamalardan geçmiştir. Bugün Türkiye Türkçesinde /-DIk/ ve /-(y)AcAk/ ekleri diğer sıfat-fiil eklerinden daha farklı bir kullanım hüviyetine kavuşmuştur. Başta /‑DIk/ olmak üzere, bu iki sıfat-fiil ekinin kendisinden sonra iyelik eki almasında bu eklerin yapı ve görev özellikleri etkili olmuştur. Hizmet ettiği fiilimsi gruplarıyla Eski Türkçeden beri diğer fiilimsi eklerinden ayrılan /‑DUk/, oluşturduğu kelime grubundaki isimlerle ve sonrasında gelen isimle münasebeti bakımından da diğer sıfat-fiillerden farklıdır. Bu çalışmada, /-DIk/ ekinin iyelik eki alma süreci tarihi ve çağdaş Türk lehçelerindeki kullanım özellikleriyle birlikte takip edilmiştir. Bugün Türkiye Türkçesine özgü olan /-DIk/ + iyelik eki + isim kullanımının sebepleri ortaya konmuştur. Bu şeklin yaygınlaşmasında /-DIk/ ekinin yapısı, oluşturduğu fiilimsi grubunun nitelikleri ve kendinden sonra gelen kelimelerle münasebeti irdelenmiştir.Keywords : /-DIK/ sıfat-fiil eki, iyelik eki, türk dili