USÛL-FÜRÛ‘: EBÛ HANÎFE VE FIKHIN YÖNTEMİ
Authors : Mürteza Bedir
Pages : 1303-1348
View : 7 | Download : 3
Publication Date : 2020-12-20
Article Type : Research
Abstract :Fıkhın hem konusunun hem de meselelerinin olgunlaştığı erken tarihine dair yeterli araştırmalar yapılamamıştır. Fıkıh ilminin ortaya çıkışında ve yönteminin geliştirilmesinde Ebû Hanîfe’nin rolü taraftarı ve rakipleri tarafından teslim edilmiş bir olgudur. Ebû Hanîfe’nin Irak’ın Kûfe şehrinde liderlik ettiği ilim halkasında ilk kez detaylandırılan fıkıh meseleleri bu nedenle fıkhın erken tarihine ışık tutacak çok değerli veriler sunmaktadır. Bu halkanın kayıtları diyebileceğimiz çok değerli bir eser bugün elimizdedir: Muhammed b. Hasan eş-Şeybânî’nin kaleme aldığı Kitâbü’l-Asl. Bu eserin Oruç Bölümü üzerine bir inceleme yapmayı amaçlayan bu çalışmada önce Ebû Hanîfe’nin ortaya koyduğu bu entelektüel mirasa yönelik eleştiriler üzerinde durulmuştur. Ardından Oruç Bölümü’ndeki 219 meselenin ayrıntılandırılması (tefrî’) usûlü fıkhın yöntemine dair bir analiz olarak ele alınmıştır. Yapılan çalışma neticesinde Ebû Hanîfe’nin fıkıh yönteminde iki kavram çiftinin çok kritik rol oynadığı sonucuna varılmıştır: Usûl-furû’ ve kıyas-istihsan. Buna ilave olarak fıkıh sorularının arkasında yer alan mantığı kavramak için sanal sorular üretmek şeklindeki farazî/takdiri fıkıh yönteminin de fıkhın temel bir yöntemi olduğu sonucuna varılmıştır. Sonuçta Ebû Hanîfe’nin tüm bu süreçlerde öncü bir rol oynadığı ve Şafiî’nin dediği gibi fıkıh ilminin kurucu babasının Ebû Hanîfe olduğu iddiası bu çalışma tarafından da teyit edilmiştir.Keywords : Fıkhın bölümleri, Fıkhın meseleleri, Usûl- fürû‘, Kıyas-istihsan, Farazî sorular