- Diyanet İlmi Dergi
- Vol: 55 Issue: 3
- ESMÂ-AHKÂM (VA‘ÎD) MESELESİ VE EBÛ MANSÛR EL-MÂTÜRÎDÎ İLE HÂKİM EL-CÜȘEMÎ’NİN GÖRÜȘLERİNİN MUKAYESES...
ESMÂ-AHKÂM (VA‘ÎD) MESELESİ VE EBÛ MANSÛR EL-MÂTÜRÎDÎ İLE HÂKİM EL-CÜȘEMÎ’NİN GÖRÜȘLERİNİN MUKAYESESİ
Authors : Fikret Soyal
Pages : 685-713
View : 8 | Download : 6
Publication Date : 2019-09-15
Article Type : Research
Abstract :Bu makalede, kelâm kaynaklarında geçen "esmâ ve ahkâm” konusu bağlamında va‘îd ilkesiyle hareket eden Mu‘tezilî kelâm bilgini ve mezhebin son temsilcilerinden olan Hâkim el-Cüşemî’nin görüşleri ile Mâtürîdî’ninki karşılaştırmalı olarak değerlendirilecektir. İki düşünürden hareketle mezhep algısına ilişkin farklılıkların nasıl izah edileceğine dikkat çekilecektir. Büyük günahın hükmüyle alakalı yaşanan ilk dönem tartışmaları kapsamında, kelâm ekollerinin yaklaşımlarının ve görüşlerinin imân, küfür, şirk, amel vb. gibi kavramlara ilişkin yansımalarına vurgu yapılacaktır. Makalede Mu‘tezile ekolünün söz konusu problemi "va‘îd” anlayışı çerçevesinde yorumladığı gösterilmeye çalışılacaktır. Bu yaklaşım, Mu‘tezile’nin inanç ilkelerini oluşturan "Usûl-i hamse” içinde yer alan "el-menzile beyne’l-menzileteyn” ve "adâlet” ilkeleriyle de uyumlu olduğu kaydedilecektir. Mâtürîdî, "esmâ- ahkâm” başlığını kullanmasa da meseleyi ciddi bir şekilde tartıştığı ve bu anlamda Mu‘tezile’ye çeşitli eleştiriler yönelttiği görülecektir. Cüşemî’nin ve Mâtürîdî’nin yaklaşımları birlikte değerlendirilirken kelâm kitaplarında genellikle sem’iyyât bölümünde "esmâ ve ahkâm” başlığı altında tartışılan problemlere yer verilecektir.Keywords : Kelâm, Mâtürîdî, Cüşemî, Esmâ-ahkâm