SEMBOLÜN GÜCÜ VE İSLAM’DA SEMBOLLER
Authors : Sadık Kiliç
Pages : 7-20
View : 6 | Download : 5
Publication Date : 2013-09-01
Article Type : Research
Abstract :Bir mana ve maksadı iletmeyi amaçlayan dilsel, estetik, sanatsal ifade formları gibi, kimi dinî veya ladinî jestlerin, ibadet formlarının, mimari nitelikli yapı veya şekillerin de, doğrudan delaletleri yanında bizi, örtük, dolaylı ve ima yoluyla da kendisine ilettiği uzak/derin anlamları vardır. Dilsel bir ifade veya dinî jest ve ritüellerin ilk gözlemlenebilir delaletleri bir bakıma birincil, asli ve zahir -olmazsa olmaz- anlam katmanını gösterirken, bu dolaylı ve içsel, aynı zamanda da mana ve hissi yoğunluk itibariyle daha coşkulu olan bu ikincil anlam ise sembolik, remzi anlam ufku olarak adlandırılabilir. Zahir mana ile bu içsel ve sembolik mana arasındaki ilişki türüne baktığımızdaysa, görürüz ki, bu zahir ufuk, sembolik ve deruni anlam dünyasına açılan bir eşiktir, bir kapıdır; onsuz, bu ikincil anlam dünyasına girmenin mümkün olmadığı zahir bir tutamaktır. Özeldeyse İslam’ın, temel metinlerindeki sembolik anlatım formları ve etkileyici ifade gücü yanında, başlıca ibadet formlarının da örtük ve remzi bir yolla, deruni ve his ötesi hakikat mertebelerine gönderimde bulunması, onun, insanın tüm idrak yetilerine hitap eden göz alıcı epistemik kudretine işaret eder. Çünkü bunlar İslam’ın, yer düzeyinden aşkınlık dünyasına yükselten kutlu basamakları (mi’râc, me’âric); Kur’an’ın adlandırmasıyla, yüksek bir bilince erdiren şeâir’idirler. İşte bu makalede, genel sembolizm bağlamında, İslam’ın deruni gücü ve ondaki aşkınlık boyutuna kesintisiz bir biçimde gönderimde bulunan; bilhassa abdest (vudû’), namaz (salât), zekât, Ka’be-hacc, oruç (savm), kurban (nahr, udhıye) gibi ritüellerde tecelli eden (teofani), İslami sembolik anlam yoğunluğuna işaret edilmeye çalışılacaktırKeywords : Sembolizm, Zahir Anlam, Deruni/İçsel Anlam, İçkin (immanent) Anlam- Aşkın (transcendantal) Anlam, Tecelli.