- Diyanet İlmi Dergi
- Vol: 52 Issue: 1
- EBÛ NASR EL-FÂRÂBÎ’DE FELSEFÎ ANTROPOLOJİNİN PSİKO-METAFİZİK TEMELLERİ
EBÛ NASR EL-FÂRÂBÎ’DE FELSEFÎ ANTROPOLOJİNİN PSİKO-METAFİZİK TEMELLERİ
Authors : Ismail Hanoğlu
Pages : 187-209
View : 8 | Download : 5
Publication Date : 2016-03-01
Article Type : Research
Abstract :Fârâbî, insan doğasını akıl konsepti etrafında analize tabi tutar. Bunu yaparken Yeni Platoncu Sudȗr nazariyesinin meta-kozmolojik imkânlarından azami derecede istifade eder. Döneminin entelektüel ve akademik seviyesinin üzerine çıkmış bir düşünür olan Fârâbî, bunu felsefenin imkânları ile yapmaya çalışır ve önemli oranda da başarılı olmuştur. İnsanı insan olarak değerlendiren Fârâbî, insanda doğal aklın gelişim aşamalarını klasik psikolojinin diliyle ifade ederken, Meşşâî paradigmanın felsefî terminolojisinden oldukça istifade eder. İnsana ve sahip olduğu akla metafi ziksel bir değer veren Fârâbî, bir sistem fi lozofu olarak bütünselliği elde etmeye ve onu sisteminde uygulamaya büyük önem verir. Bu programı gerçekleştirmek için, Fârâbî’nin felsefî düşüncesinde faal aklın, merkezî öneme sahip olduğu bilinmelidir. İnsan tabiatını düalist biçimde yorumlayan Fârâbî, insanın bütünselliğini faal akıla ittisal ile yeniden kurmaya çalışır. İnsana bu tarz yaklaşım Fârâbî’de antropolojik düalizm olarak kendini gösterir. Fârâbîci düşünce perspektivinden hareketle doğal aklın insana ontolojik bir otonomi verip vermediği metin içerisinde ayrıca tartışılmaktadır. Kanaatimizce, yarı otonomi bir varlık olarak insan, doğal aklın epistemolojik gelişim süreci içerisinde ilâhî varlık olmak için ilerler.Keywords : Felsefi antropoloji, Doğal akıl, Faal akıl, Tahayyül, Peygamber, Filozof ve inneizm