- Dergiabant
- Cilt: 11 Sayı: 2
- Muhtasar Fıkıh Metinlerinde Mezhepteki Tercihlere Aykırı Görüşler: Ebû Şücâ‘ el-İsfahânî’nin el-Muht...
Muhtasar Fıkıh Metinlerinde Mezhepteki Tercihlere Aykırı Görüşler: Ebû Şücâ‘ el-İsfahânî’nin el-Muhtasar’ı Örneği
Authors : Fatih Karataş
Pages : 251-267
Doi:10.33931/dergiabant.1326305
View : 72 | Download : 80
Publication Date : 2023-11-30
Article Type : Research
Abstract :Şafiî mezhebinin gelişme dönemi, mezhebin istikrar bulması, çokça fıkıh eserlerinin yazılması; ancak ihtilaflı meselelerde kuvvetli görüşlerin zayıflarından ayıklanmasının henüz yapılmaması gibi birtakım özellikler taşımaktadır. Bu dönemde yazılan önemli eserlerden biri de, Ebû Şücâ‘ el-İsfahânî’nin Gâyetü’l-ihtisâr adıyla bilinen kitabıdır. En kısa fıkıh metni ve en çok rağbet gören bir el kitabı olmakla ünlenen bu eser, yazıldığı tarihten günümüze kadar Şafiî fıkhını öğretmek amacıyla medreselerde ilk sırada okutulmaktadır. Bununla birlikte bazı fıkhî meselelerde müellifin beyan ettiği bilgi ve yargıların, mezhepte müftâ bih olarak benimsenmiş kuvvetli görüşlere uymadığı dikkat çekmektedir. Bu durum, Şafiî fıkhını ilk olarak bu eserden öğrenenler için ilgili konularda hatalı bir bilgilenmeye yol açabilmektedir. Bu yüzden eserde yer alan bu görüşlere dikkat çekilmesi ve mezhepte kabul görmüş görüşlere aykırı olan yönlerinin belirtilmesi, giderilmesi gereken bir ihtiyaçtır. Bu amaçla çalışmada, müellifin mezhepte benimsenmeyen görüşleri tespit edilmiş, şarihlerin izahlarına dayanarak tahlil edilmiştir. Yine bu görüşler, biri ilk dönem, biri müellifin yaşadığı dönem ve biri de mezhep görüşlerinin ayıklandığı dönemden olmak üzere üç temel Şafiî fıkıh eseriyle mukayese edilmiştir. Böylece müellifin ilgili meselelerdeki yaklaşımlarının bu üç dönemden hangisiyle benzeştiği konusunda da bir fikir edinmek mümkün olabilecektir. Müellifin aykırı görüşlerini tespitte, özellikle mezhepte en ciddi ayıklamayı yapmış olan Nevevî’nin ifadeleri esas alınmıştır. Sonuç itibariyle günümüzde dahi önemini hiç yitirmemesi ve Şafiî fıkhının ilk öğrenildiği bir el kitabı olması gibi vasıflarını sürdürmesine rağmen; eserin çalışmada zikredilen sayılı bazı meselelerde mezhebin esas görüşlerini yansıtmadığı ve onu temsil etmediği görülmektedir.Keywords : Fıkıh, el-Muhtasar, Ebû Şücâ‘ el-İsfahânî, Şafiî Mezhebi, Aykırı Görüş