Kur’ân’a Göre Toplumsal Tabakalaşma
Authors : Ramazan BARMAN
Pages : 149-176
Doi:10.33931/dergiabant.1068261
View : 5 | Download : 3
Publication Date : 2022-05-31
Article Type : Research
Abstract :Toplum, Kur’ân’ın temel konuları arasındadır. Toplumsal tabakalaşma, sosyal bir yapılanma olup tarihte yer almış tüm toplumlarda mevcuttur. Her toplum, tabakalaşma sebebiyle bünyesinde görünür ve görünmez eşitsizlikleri barındırmaktadır. Toplumdaki ekonomik ve sosyal eşitsizlikler tabakalaşmaya sebep olmaktadır. Tabakalaşma bireysel ve toplumsal eşitsizliklerin sonucudur. Tabakalaşma olgusu olumsuz sosyal ve ekonomik etkileri sebebiyle Kur’ân’da eleştirilmiştir. Peygamberlerlerin sınıfsız ve adil toplum inşâ etmek için gönderildikleri beşerî toplumlarda, üst tabakayı oluşturan mele, mütref ve müstekbir sınıfları, ilahi mesajlara karşı koymak ve peygamberleri engellemek için sistematik çabalar göstermişlerdir. Peygamberlerden sonra ise ehl-i kitap toplumsal yapı içinde dinin müntesiplerinden oluşan, erbâb ruhbân ve ahbâr sınıfı, dünyevî menfaatleri için nübüvvet misyonunu bozmak ve vahyi tahrif etmek için gayret sarf etmiştir. Toplumsal yapıda üst tabakada yer alan mele ve mütref tipolojisi ile ehl-i kitap dindar toplumsal yapı içerisinde üst tabaka oluşturan ahbâr erbâb ve ruhbân sınıfları arasında benzerlikler bulunmaktadır. Birisi, peygamberler hayatta iken peygamberlerin misyonuna karşı çıkarken diğeri de peygamberler vefât ettikten sonra nübüvvetin misyonunu bozmaya çalışmıştır. Alt tabakada ise tarih boyunca mustaz’aflar, erâzîl, süfehâ, köleler, fakir ve miskînler sınıfı var olmuştur. Kur’ân’nın eleştirdiği mele, mütref, müstekbir ile ahbâr ruhbân ve erbâb sınıfları, desteklediği müstaz’af sınıfları, toplumsal tabakalaşmayı ifade etmektedir. Kur’ân’da mele, mütref ve müstekbir sınıfı, helak ile birlikte zikredilmiş, ahbâr, ruhbân ve erbâb sınıfı da şiddetle kınanmıştır. Bu sebeple Kur’ân, önceki vahyin müntesiplerine olduğu gibi Müslümanlar için de bir eleştiri kitabıdır. Bu çalışmada Kur’ân’da toplumsal tabakalaşma olgusu, betimsel analiz çerçevesinde sosyal sınıf ya da zümre ifade eden kavramlar bağlamında incelenmiştir.Keywords : Tefsir, Tabakalaşma, Müstekbir, Ruhbân, Mustaz’af