- darulfunun ilahiyat
- Vol: 32 Issue: 2
- Fatih-Gennaidus Tartışmasının Ürettiği, Konjonktürel Bir Hıristiyanlık Eleştirisi
Fatih-Gennaidus Tartışmasının Ürettiği, Konjonktürel Bir Hıristiyanlık Eleştirisi
Authors : Fuat Aydin
Pages : 355-385
Doi:10.26650/di.2021.32.2.1015569
View : 7 | Download : 2
Publication Date : 2021-12-31
Article Type : Research
Abstract :Osmanlı devleti kendisinden önceki İslam devletlerinin geleneklerini, kendisine özgü ilaveler ekleyerek devam ettirmiştir. Bu geleneklerden biri de Yahudilik ve Hıristiyanlığa yönelik dini tartışmaları/eleştirileri içeren reddiye geleneğidir. Kaynaklarda, Osmanlı devletinin başlangıcından Fatih’in İstanbul’u fethine kadar Gregory Palamas ve Manuel II Palelogos’la Müslümanların yaptıkları iki dini tartışma zikredilir. 1454/55’te, Fatih’in İstanbul’u fethinden iki yıla yakın bir süre sonra yazıldığı kesin ve makaleye konu olan metin (Risâle), Osmanlı dönemindeki, daha sonra sayıları artacak olan Hıristiyanlık karşıtı ilk reddiyedir. David Thomas Risâle’nin ismi olarak Hücecü’l-milleti’l-Hanifiyye ve cevâbu kulli suâl olarak zikretse de metinde ne yazılma sebebi ne de kendisinin ve yazarının ismine dair bir bilgi verilir. Risâle’nin içeriğinden, Hıristiyanlık eleştirisi üzerinden doğrudan bir İslam savunusu olduğu anlaşılmaktadır. Fatih’in patrik II. Gennadius Scholaris ile dini müzakereler yaptığı ve ondan Ortodoks inancını özet olarak anlatan bir metin yazması bağlamında kaleme alınmıştır. Gennadius’un metninin "İnsanlığın Kurtuluşuna Dair Yegâne Yol” şeklindeki başlığı ve içinde yer verdiği Ortodoks inanç esasları, İslam’ın iddialarına ve Hıristiyanlığa yönelik eleştirilerine bir meydan okuma içerir. Bu yüzden, Risâle’nin bu tür meydan okumalara cevaben Fatih tarafından yazdırıldığı söylenebilir. Zâhidî’nin er-Risâlütü’n-Nâsıriyye esas alınarak oluşturulmuş olan Risâle üç bölümde oluşur. Birinci bölüm, sultanın huzurundaki dini tartışmanın nasıl olacağı ve Hıristiyanların sordukları sorulara yönelik cevaplara ayrılmıştır. İkinci bölüm, Hz. Peygamber’in mucizelerini içerir. Üçüncü bölüm ise, onun peygamberliğine karşı çıkanları ele alır.Keywords : Fâtih, Gennadius, Reddiye, Osmanlı, Zâhidî, İtikatnâme, Mehmed II, Gennadius II Scholaris, Raddiya, Ottomon, Az-Zâhidī, Itikâtnâmah