- el-Mecelletu’l İlmiyyetu’l-Muhakkemetu li-Riaseti’ş-Şu‘uni’d-Diniyyeti’t-Turkiyye
- Vol: 2 Issue: 2
- منهج السهروردي في نقد المذهب الذري
منهج السهروردي في نقد المذهب الذري
Authors : Ahmed TEİK
Pages : 235-260
View : 4 | Download : 3
Publication Date : 2021-02-23
Article Type : Research
Abstract :Müslüman düşünürler, Tanrı’nın kudretini ve bu kudretin doğal evreni tamamıyla kuşatıcılığını temellendirmek yolunda epistemolojik ve aklî bir sistem geliştirmişlerdir. Bu sistem sayesinde mutlak tenzihle birlikte ilâhî kudretin kuşatıcılığını benimseyen kelamcılar, Aristo’nun "hareket etmeyen hareket ettirici” anlayışına karşı durmuşlardır. Kelamcıların atomculuk kuramı çerçevesinde, sonlu atomlardan oluşan cismi, Tanrı’nın yeni baştan yaratmaya gücü yetmektedir. Oysa Aristo başta olmak üzere Meşşâî filozoflar, sonuçlarına katlanılamayacak aklî imkansızlıklar barındırması itibarıyla bu ilkeyi ve sonuçlarını benimsemezler. Cevher-i ferd üzerine bina edilen atomculuk anlayışına karşı çıkanlardan biri de nur metafizik felsefesini doğal tüm evrene şâmil kılan, İşrâkî filozof Sühreverdî’dir. Ona göre cisimler berzahlar mesabesindedir. Cisimlerin farklı derecede seviyeleri vardır. Her bir cismin varlıkta bir nuru bulunmaktadır. Nur metafiziğinde, atomculuk reddine dayalı cisimlerin sonsuza kadar bölünmesi temellendirilmektedir. Bu çalışmanın temel amacı, Sühreverdî’nin atomculuk yaklaşımına karşı ortaya koyduğu eleştirel yöntemi araştırmaktır. Ön hazırlık mahiyetinde cevher-i ferd tasavvurunun kısa tarihi sunulacak ve cisimlerin sonlu- sonsuz bölümlenmesi sorunu üzerine durulacaktır. Ardından cisimlerin teşekkül ettikleri özlerle ilgili Sühreverdî’nin yaklaşımı incelenecektir. Onun Aristo ile benzeşen ve ayrışan yönleri belirginleştirilecektir. Elbette cevher-i ferd kuramının temelleri aydınlatılacak ve bu temellere Sühreverdî’nin getirdiği eleştiriler tartışılacaktır. Sühreverdî’nin eleştirilerinde izlediği yöntem, bilimsel açıdan değerlendirilecek haklı ve haksız yönleri sorgulanacaktır.Keywords : Sühreverdî, Sonluluk, Sonsuzluk, Cevher-i Ferd, Atomculuk