- Disiplinler Arası Dil Araştırmaları
- Vol: 2 Issue: 2
- ÇAĞATAY TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ "KĀŻĪ BİRLE DŌZNIŊ ḤİKAYESİ" ADLI ESERİN SÖZ DİZİMİ ÖZELLİKLE...
ÇAĞATAY TÜRKÇESİYLE YAZILMIŞ "KĀŻĪ BİRLE DŌZNIŊ ḤİKAYESİ" ADLI ESERİN SÖZ DİZİMİ ÖZELLİKLERİ (KELİME GRUBU İNCELEMESİ – ÇEVRİYAZI – TIPKIBASIM)
Authors : Erol Topal
Pages : 89-121
View : 8 | Download : 3
Publication Date : 2021-06-15
Article Type : Research
Abstract :Çağatay Türkçesi, Türkistan’da 15-19. yüzyıllar arasında kullanılan edebi dilin adıdır. Başlangıçta yalnız göçebe Türk boyları arasında kullanılan Çağatay Türkçesi, özellikle Timurlular zamanında gelişerek bütün bölgeye yayılmıştır. Bu çalışmada Çağatay Türkçesiyle yazılmış "Kāżī birle Dōznıŋ Ḥikayesi” adlı eserdeki kelime grupları incelenmiştir. Metnin dil özelliklerine bakıldığında Çağatay Türkçesinin klasik dönem sonrasına ait olduğu söylenebilir. Metnin konusu, Bağdat’ta yaşayan bir kadı ile bir hırsızın karşılıklı olarak birbirlerini ayet ve hadislerle alt etmeye çalışmalarıdır. Çalışma üç ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde metindeki kelime grupları incelenmiştir. Metinde yer alan bütün kelime grupları değerlendirilerek istatistikleri çıkarılmış ve örnekler verilmiştir. İkinci bölümde metnin çevriyazısı yapılmış, son bölümde ise tıpkıbasım verilmiştir. Metinde 13 farklı kelime grubu tespit edilmiştir. Bunların içinde sayı bakımından en yüksek olanı sıfat tamlamasıdır. Sıfat tamlamasından sonra en çok karşılaşılan kelime grubu ise birleşik fiil grubudur. Bu çalışma ve bu tarz eserlerin dilbilimi açısından çeşitli yönleriyle işlenilmesi Çağatay Türkçesinin derinliklerinin ortaya çıkarılması açısından önemlidir.Keywords : Çağatay Türkçesi, Çağatayca, transkripsiyon, kelime grupları, söz dizimi.