- Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi
- Issue: 31
- Türkiye ve Avrupa Birliği’nde Ayçiçek Yağının Gıda Güvencesi ve Kendine Yeterlilik Açısından Değerle...
Türkiye ve Avrupa Birliği’nde Ayçiçek Yağının Gıda Güvencesi ve Kendine Yeterlilik Açısından Değerlendirilmesi
Authors : Bahar Aydin Can, Oktay Tomar, Alptekin Mert Yilmaz
Pages : 640-654
Doi:10.31590/ejosat.1022089
View : 14 | Download : 2
Publication Date : 2021-12-31
Article Type : Research
Abstract :Yağlı tohumlu bitkiler arasında yer alan ayçiçeğinden, yağ, küspe ve biyodizel üretilmektedir. Dünya yağlı tohum üretiminde üçüncü sırada olan ayçiçeği, Türkiye’de en fazla ekim alanına ve üretim miktarına sahip yağ bitkisi olup, Türkiye’nin bitkisel yağ ihtiyacının %50’sini karşılamaktadır. İnsan beslenmesinde önemli yeri olan ayçiçeğine olan talep, artan dünya nüfusu ve son yıllarda yaşanılan küresel salgının etkisiyle hızla artmakta ve bu durum üretimde kendine yeterli olmayan dünya ülkelerini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu nedenle gıda güvencesi ve kendine yeterlilik kavramları, ülkeler açısından ön plana çıkmaktadır. Çalışmanın amacı, Türkiye ve Avrupa Birliği (AB)’ndeki ayçiçek yağı üretimini gıda güvencesi ve kendine yeterlilik açısından değerlendirmek ve ortaya çıkan sorunlara çözüm önerileri getirmektir. Bu kapsamda, dünya, Türkiye ve AB’de ayçiçek yağının üretim, ithalat, ihracat, tüketim ve kendine yeterlilik düzeyi bakımından istatistiksel verilerle incelenmesi ve gıda güvencesi durumunun ortaya konulması amaçlanmıştır. Çalışmanın ana materyalini, Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK), Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü Müdürlüğü (TEPGE), Uluslararası Gıda Politikası Araştırma Enstitüsü (IFPRI)’den elde edilen veriler ile konuyla ilgili kaynak ve raporlar oluşturmaktadır. Çalışmada istatistiksel veriler değerlendirilirken 2004/05-2018/19 üretim dönemleri arasındaki 15 dönem esas alınmıştır. 2018 yılı dünya ayçiçek yağı üretiminin %80.83’ü Ukrayna (5148606 ton), Rusya Federasyonu (4642815 ton), AB (28) (8783416 ton) ve Arjantin (1304700 ton) tarafından karşılanmaktadır. Türkiye, dünya ayçiçek yağı üretiminde %7.1’lik paya sahiptir. 2019/2020 üretim döneminde dünya ayçiçek yağı ithalatının %35.4’ü, ayçiçeği tohumu ithalatının %77.3’ü Türkiye ve AB (28) tarafından gerçekleştirilmiştir. Türkiye’de ayçiçek yağı üretim miktarı, tüketimi karşılayamadığı için tüketim açığının ithalat yoluyla karşılanması en önemli sorundur. Gıda güvencesinin önemli bir göstergesi olan kendine yeterlilik bakımından, stratejik öneme sahip yağlık ayçiçeğinin üretiminin artırılarak sürdürülebilirliğinin sağlanması için gerekli tedbirler alınmalıdır.Keywords : Gıda güvencesi, kendine yeterlilik, ayçiçek yağı, Avrupa Birliği, Türkiye