- Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi
- Ejosat Special Issue: (HORA) Special Issue
- Dinamik Parametre Değerli Yapay Arı Koloni Algoritması (DPD-YAK)
Dinamik Parametre Değerli Yapay Arı Koloni Algoritması (DPD-YAK)
Authors : Dursun Ekmekci
Pages : 407-415
Doi:10.31590/ejosat.780659
View : 11 | Download : 3
Publication Date : 2020-08-15
Article Type : Research
Abstract :Kriterleri sağlayan çok sayıda alternatif içinden, en yararlı olanı seçebilmek, hayatı meşgul eden problemlerden biridir. Çoğu birbiriyle çelişkili kriterler için en doğru tercih, çok fazla zaman alır. Bu bağlamda "optimizasyon” (en iyileme) kavramı, bireysel yaşamda farklı örnekleriyle karşılaştığımız ve farklı sektörlerde birçok firmanın, üzerinde titizlikle yoğunlaştığı konulardan biridir. Optimizasyon problemleri için genellikle, makul sürelerde geçerli çözümler sunabilen metasezgisel yöntemler tercih edilmektedir. Ancak optimizasyon problemlerine başarıyla uygulanabilen bu algoritmalar için en büyük problemlerden biri, algoritma parametrelerine uygun değerlerinin atanabilmesidir. Algoritmanın, arama alanına yeterince dağılabilmesi ve bulduğu çözümlerden daha iyi çözümler türetebilmesi için kontrol parametrelerine uygun değerler atanmalıdır. Dolayısıyla algoritma performansı, parametre değerleriyle doğrudan ilişkilidir. Araştırmacılar son dönemde, optimizasyon algoritmaları için parametre değerlerini en uygun değere ayarlayan, çevrimiçi ve çevrimdışı uygulanan birçok yöntem geliştirdiler. Yapay Arı Koloni (YAK) Algoritması da oluşturulduğu günden bugüne, yöneylem araştırmacılarının ilgisini çeken, geliştirilen farklı birçok versiyonu ile literatürde yer edinmiş, sürü zekâsı temelli bir metasezgisel yöntemdir. Algoritma, çözüm oluşturma ve yeni çözümler türetmede farklı prosedürler kullansa da tüm bunları iki kontrol parametresinde birleştirmektedir. Bu çalışmada, YAK algoritmasının keşif ve sömürü performansını geliştirmek için, parametre değerlerini, çözüm arama sürecinde değiştiren, Dinamik Parametre Değerli Yapay Arı Koloni (DPD-YAK) Algoritması önerilmektedir. Önerilen yöntem, sekiz farklı bilindik sayısal optimizasyon fonksiyonları üzerinde test edilerek, çözüm arama başarısı araştırılmıştır. Birbirinden bağımsız olarak 30’ar denemede elde edilen sonuçların aritmetik ortalaması ve standart sapma değeri hesaplanmıştır. Bu sonuçlar, literatürdeki farklı bir çalışmada, standart YAK ve diğer popüler metasezgisel yöntemlerle elde edilmiş sonuçlarla karşılaştırılmıştır. DPD-YAK, fonksiyonların birçoğu için, en iyi sonucu üretmiş ve YAK algoritması performansını önemli seviyede artırmıştır. Sonuçlar, DPD-YAK algoritmasının optimizasyon problemleri için başarıyla uygulanabileceğini ispatlamaktadır.Keywords : Optimizasyon, YAK, DPD-YAK, Parametre ayarlaması