- Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi
- Issue: 19
- Hakkâri İlinde Gıda Olarak Tüketilen Yabani Bitki ve Yabancı Ot Türlerinin Güncel Durumu
Hakkâri İlinde Gıda Olarak Tüketilen Yabani Bitki ve Yabancı Ot Türlerinin Güncel Durumu
Authors : Mesut SIRRI, Gülten SIRRI
Pages : 393-409
Doi:10.31590/ejosat.697536
View : 18 | Download : 3
Publication Date : 2020-08-31
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışmada Hakkâri ili ve ilçelerinde yöre halkı tarafından doğal alanlar ve tarımsal ekosistemlerden toplanarak gıda ve/veya tıbbi amaç için kullanılan bitkiler ele alınmıştır. Bölgede aşırı toplama sonucu olarak bazı bitkilere rastlanmadığı ve neredeyse neslinin yok olmaya yüz tuttuğu kamuoyuna yansıyan bu bitkilerin güncel durumunun ortaya konulması hedeflenmiştir. Araştırma kapsamında, 2018 yılı ilkbahar döneminde bitkileri doğada toplayan kişiler ile mülakatlar yapılmış, yerel pazarlarda halktan insanlarla görüşülmüş ve arazi sürveyleri gerçekleştirilmiştir. Ayrıca daha önce bölgede yapılan etnobotanik çalışmalar da dikkate alınarak konuya ilişkin değerlendirmeler yapılmıştır. Yapılan araştırmalar sonucunda bölgede en fazla toplanıp tüketilen Köse otu/Siyabo (Diplotaenia cachrydifolia Boiss.), Yayla muzu/Rrevas (Rheum ribes L.), Kenger/Kengir (Gundelia tournefortii L. var. tournefortii), Tarak otu/Mendi (Chaerophyllum macrospermum (Willd. ex Sprengel), Ters lale/Guldexin (Fritillaria imperialis L.), Çayır salebi/Şepizek (Orchis palustris jacq) ve Yabani mantar/Kivark (Pleurotus eryngii var. ferulae (Lanzi) Sacc.) gibi bitki türlerinin doğada rastlanma sıklıklarının ve yoğunluklarının önemli ölçüde azaldığı saptanmıştır. Bunun bir sonucu olarak yörede bitki toplayan ve ticari olarak bunlardan gelir elde eden kişilerin toplama işi için çok daha fazla mesafe kat etikleri ve zaman harcadıkları bu nedenle de bu bitkilerin piyasa fiyatlarının da sürekli artığı da saptanmıştır. Bölgede doğal olarak yetişen ve ekonomik değeri son derece yüksek olan bu bitkilerin korunması ve sürdürülebilir bir şekilde toplanabilmeleri için yöre halkına yönelik bilgilendirme ve bilinçlendirme çalışmalarının yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır. Bu durum bölgedeki biyolojik çeşitliliğin korunmasına da büyük katkılar sağlayacaktır. Ayrıca en azından bazı türlerin kültüre alınmasının doğal flora üstündeki baskıyı azaltabileceği kanaatine varılmıştır.Keywords : Yabani bitki, Yabancı ot, Etnobotanik, Nesli tehlike altında olan türler, Hakkâri