BEHCETÜ’L-HADÂİK’TE İLETİŞİM FİİLLERİ
Authors : Şahin Yıldız
Pages : 512-534
Doi:10.33692/avrasyad.1369919
View : 67 | Download : 95
Publication Date : 2024-03-15
Article Type : Research
Abstract :Tam adı Behcetü’l Hadâik Fî Mevʿizati’l-Halâik olan Behcetü’l-Hadâik, 41 meclis olarak yazılan dinî-ahlaki bir eserdir. Eski Oğuz Türkçesiyle yazılmış ilk eserlerden biri olması ve Anadolu sahasında yazı dilinin gelişmesine öncülük etmesi dolayısıyla karışık dilli eser özelliği göstermekte olup yazıldığı dönemin ses bilgisi, şekil bilgisi, söz varlığı ve söz dizimi özelliklerini ortaya koymak bakımından oldukça önemlidir. Konusu itibarı ile öğretici olan eser, iletişim fiilleri olarak adlandırılan fiiller açısından zenginlik göstermektedir. İletişim sürecinde vazife gören fiiller olarak açıklanabilecek olan iletişim fiilleri, anlam temelli bir fiil kategorisidir. Çalışmada öncelikle fiiller ve fiil sınıfları üzerinde durulmuştur. Sonrasında iletişim fiilleri ve bununla ilgili yapılan çalışmalar hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra Behcetü’l-Hadâik ile ilgili tanıtıcı mahiyette bilgi verilmiştir. İnceleme bölümünde Beth Levin’in (1993) çalışmasında; mesaj aktarma, anlatma, konuşma tarzı, iletişim aracı, konuşma, gevezelik, söyleme, sızlanma ve tavsiye fiilleri olarak adlandırılan fiillerin Behcetü’l-Hadâik’te kullanımı üzerinde durulmuştur. Bunun sonucunda eserde söyleme ve mesaj aktarma fiillerinin en çok kullanılan; anlatma ve konuşma fiillerinin ise en az kullanılan iletişim fiilleri olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca Levin’in söyleme fiilleri içinde verdiği tekrarla-, öner- ve beyan et- ile sızlanma fiilleri içinde yer verdiği övün- ve böbürlen- fiillerinin bu gruplarda yer almaması gerektiği belirtilerek araştırmacının tasnifine katkı sağlanmıştır. Çalışmanın Behcetü’l-Hadâik ve iletişim fiilleri çalışmaları açısından yararlı olması umulmaktadır.Keywords : Eski Oğuz Türkçesi, Behcetü’l-Hadâik, Fiiller, İletişim Fiilleri