- Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi
- Vol: 11 Issue: 34
- Kırgız Destanlarındaki Kökçö ve Koşoy ile Kazak Destanlarındaki Kökşö ve Kosay Üzerine Bir İnceleme...
Kırgız Destanlarındaki Kökçö ve Koşoy ile Kazak Destanlarındaki Kökşö ve Kosay Üzerine Bir İnceleme
Authors : Raşit Çöloğlu
Pages : 151-171
Doi:10.33692/avrasyad.1180720
View : 7 | Download : 1
Publication Date : 2023-03-20
Article Type : Research
Abstract :Kırgız ve Kazakların yüzlerce yıl boyunca yoğun etkileşim içerisinde olmaları sebebiyle bu iki Türk boyu birçok ortak anlatıya sahiptir. Bu etkileşim karşılıklıdır ve birbirlerinin destanlarına birçok unsur aktarılmıştır. Kırgızlardaki Er Kökçö ve Koşoy ile Kazaklardaki Er Kökşö ve Kosay da bunlardan biridir. Er Kökçö ve Koşoy Manas Destanı’nda yer alan iki handır. Destana göre birbirleriyle herhangi bir akrabalık bağları bulunmamaktadır. Er Kökçö hakkında Kırgızlarda müstakil bir destan yoktur. Bunda şüphesiz Er Kökçö’nün Kazak beyi olmasının etkisi vardır. Koşoy hakkında ise Kırgızlarda Er Koşoy Destanı mevcuttur ve bu destan Manas Destanı’yla paralellik gösterir. Hâkim görüş Koşoy’un Manas Destanı’na sonrada dâhil olan bir destan kahramanı olduğu yönündedir. Kazak destanlarındaki Er Kökşö ve Kosay ise baba-oğuldurlar. Er Kökşö destanı öldürülen babasının intikamını alan Kosay\'ın hikâyesini anlatır. Mitolojik unsurların ağırlıkta olduğu bu destan Kazakların arkaik metinlerinden biridir. Bu destanda Kırgız kahramanı Manas Altayların kahramanı Alıp Manaş’a benzer bir adla (Manaşa) anılmaktadır. Bu da Er Kökşö destanını Altaylardan Kırgızistan’a uzanan kadim kültürün önemli bir parçası haline getirmektedir. Manas Destanı’ndaki Kazak hanı Er Kökçö ile Kazak destanındaki Er Kökşö’nün birçok benzer özelliği vardır. Bu da söz konusu kahramanın fazla değişime uğramadan Kırgız destanına eklendiğini göstermektedir. Koşoy ve Kosay’la ilgili destan metinlerinde ise kahramanların cesareti ve atılganlığı dışında fazla benzerlik yoktur ve kahramanlar başkalaşmıştır. Bu araştırmada Karşılaştırmalı Metin Analizi Yöntemi kullanılmıştır.Keywords : Kırgız, Kazak, Destan, Kökçö, Koşoy, Kokşö, Kosay