- Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi
- Vol: 10 Issue: 30
- DEVLET, İNSAN VE EKONOMİ: MERKEZİ OTORİTENİN ESNAFLA İLİŞKİSİ VE İHTİKÂR FAALİYETLERİ
DEVLET, İNSAN VE EKONOMİ: MERKEZİ OTORİTENİN ESNAFLA İLİŞKİSİ VE İHTİKÂR FAALİYETLERİ
Authors : Şeyda Büyükcan Sayilir
Pages : 295-311
View : 10 | Download : 2
Publication Date : 2022-03-17
Article Type : Research
Abstract :Bu çalışma, genelinde Türklerin devlet anlayışında ekonomi ve adalet mekanizmasının işleyişi ve bunun halka yansımalarını, özelde ise Osmanlı dönemi ekonomisi klasik ve klasik sonrası dönem olarak ele alınmaya çalışılmıştır. Klasik ve sonrası dönemin devlet-esnaf ilişkileri, belgeler üzerinden değerlendirilmeye çalışılmıştır. Devlet tarafından ekonominin işleyişi üzerine alınan tedbirlerin toplum içindeki psiko-sosyal tutum ve davranışların olumlu ve olumsuz etkileri de ayrıca ele alınmaya çalışılmıştır. Özellikle zamanları ve buhranlı anlarda ortaya çıkan, belgelerde ihtikâr olarak adlandırılan karaborsacılık, vurgunculuk ya da stokçuluk olarak günümüzde adlandırılan faaliyetler irdelenmiş, devletin bu faaliyetlerin engellenmesi hususundaki çabaları, bir kısım belgeler üzerinden incelenmeye çalışılmıştır. Devletin bu vurgunculuk ya da stokçuluğa karşı almış olduğu tedbirlerden biri olan narh sistemi, esnafın yolsuzluk yapmamasını tembihleyen, yapanları tespit edip cezalandırılmalarını sağlayan, bu kapsamda esnafın kendi içindeki denetimlerine de kapı açan, istifçilik ve karaborsacılığı men eden kararlar içeren bir sistemdi. Narh, istenmeyen bu dengesizliğin önüne geçmek amacıyla, piyasayı düzenler ve devletin fiyat kontrolünü sağlardı. İhtisap, sadece ihtikâr faaliyetlerine değil aynı zamanda kusurlu ürün üreten ya da eksik satış yapanlarla kalitesiz üretim yapanlara da müdahale etmekteydi. Osmanlı döneminde de ihtisabın teftiş, sık yapılan kontrol ve denetimlerle, çıkarılan nizamnâme ve gönderilen hükümlerle, hem dini hem de örfî olarak adilâne bir sistemin kurulması için son derece ciddiye alındığı görülmektedir.Keywords : İhtikâr, Esnaf, Klasik Dönem, Klasik Sonrası Dönem, Ekonomi, Narh, İhtisab