- Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi
- Vol: 10 Issue: 30
- ÖNCELEME BAĞLAMINDA ABDÜLHAK HÂMİD’İN ŞİİRLERİ
ÖNCELEME BAĞLAMINDA ABDÜLHAK HÂMİD’İN ŞİİRLERİ
Authors : Taner Turan
Pages : 224-251
View : 8 | Download : 5
Publication Date : 2022-03-17
Article Type : Research
Abstract :Tanzimat dönemiyle birlikte değişmeye ve gelişmeye başlayan Türk edebiyatı, şiir bağlamında daha çok Abdülhak Hâmid şiirleriyle başka bir yöne evrilir. Abdülhak Hâmid’in Türk şiirinde yarattığı devrim yalnızca Garam, Hoş-nişinân, Makber gibi şiirlerde yer alan içerik düzlemiyle ilintili değildir; çünkü onun şiiri anlatım düzleminde de son derece yenilikçidir. Şiirlerin biçimlerinde yapılan değişikliklerin yanı sıra şiir dilinin yapısı büyük oranda değiştirilir. Abdülhak Hâmid şiirinin özellikle Tanzimat döneminde diğer pek çok şiirden ayrılması hem Ara Nesil hem de Servet-i Fünûn şiiri üzerinde belirleyici olması bundan kaynaklıdır. Bu bakımdan Abdülhak Hâmid’in şiirini ele alırken birtakım kavramlar ve bu kavramlarla ilişkili sorunsallar belirlemek gerekir. Biçembilimin anahtar kavramlarından biri olan önceleme, şiiri yalnızca anlatım düzleminde değil aynı zamanda içerik düzleminde ele almak açısından da oldukça verimlidir. Bir çatı kavram olarak da görülebilen önceleme, özellikle yineleme, sapma ve koşutluk gibi biçembilimin diğer kavramlarını kendi bünyesinde toplayarak metnin incelenmesine olanak sağlar. Bu bağlamda ya hep ya hiç meselesi olarak da anlaşılabilecek önceleme, biçembilimciler tarafından şiir dilinin yapısının belirleyicilerinden birisi olarak görülür. Bütün bunlardan hareketle bu çalışmada önceleme, bir sorunsal olarak ele alınmış ve Batılı kaynaklar aracılığıyla tanımlanmaya çalışılmıştır. Çalışmanın amacı Abdülhak Hâmid şiirini bu kavramsal düzlemde incelemek olup sesbilgisel, biçimbilgisel ve sözdizimsel öncelemeleri tanımlamaktır. Tanımlamalardan hareketle de söz konusu öncelemelerin Abdülhak Hâmid’in şiirlerinde nasıl kullanıldığını hem anlatım hem de içerik düzlemine vurgu yapılarak gösterilmesi amaçlanmaktadırKeywords : Abdülhak Hâmid, biçem, biçembilim, önceleme, dilbilim.